بسم الله الرحمن الرحیم>ساخت دستگاه جوجه کشی خانگی و اموزش تخصصی

ساخت دستگاه جوجه کشی و آموزش تخصصی در رابطه نگهداری و پرورش

بسم الله الرحمن الرحیم>ساخت دستگاه جوجه کشی خانگی و اموزش تخصصی

ساخت دستگاه جوجه کشی و آموزش تخصصی در رابطه نگهداری و پرورش

مشخصات بلاگ
بسم الله الرحمن الرحیم>ساخت دستگاه جوجه کشی خانگی و اموزش تخصصی

این وبلاگ آموزش روش استفاده و نکاتی در رابطه جوجه کشی پرورش پرندگان ساخت فروش و در دیگر زمینه های جوجه کشی فعالیت دارد.

امید است پرورشگاه کوچک و خوبی را راه اندازی کنید و کسب در آمد داشته باشید

+ فرج آقا امام زمان صلوات +



آخرین نظرات
نویسندگان

۱۱ مطلب در فروردين ۱۳۹۵ ثبت شده است

واکسن های زیر برای جوجه ها و مرغ های بالغ است. 

هرگز واکسن های تقویتی و موجود برای بیماری را سرخود نزنید زیرا باعث مرگ پرنده می شود برای 

شما می توانید بیماری پرنده خود را در قسمت نظرات بیان کنید تا واکسن مورد نظر تجویز شود... به طور رایگان 

 

AD3E   تقویت نطفه

Advocin   عفونت دستگاه تنفسی و گوارشی

Antiasma   درمان عفونت دستگاه تنفسی آسم

Antibiotico   سرماخوردگی، عطسه، اسهال سبز

Anticeplus   درمان ورم روده زمان جفت گیری

Antistress   پرندگان غشی و سکته ای، زمان جدا کردن جوجه

Antolin   درمان شقاق پا

Avisanol   پرریزی نامنظم و بی موقع

B - Complex   تقویت سیستم دفاعی بدن، اشتها آور

Bactocid   درمان عفونت دستگاه تنفسی و گوارشی

Badesalz   ضد پرکورک قناری

Baytrill   آنتی بیوتیک عمومی

 

 

Bioserin   جهت درمان عمومی پرنده به شدت مریض

Bioserin Aqua   ضد ورم روده

Calcicolinap   جلوگیری از پیچ خوردن تخم، چاقی مفرط

Calcio   جلوگیری از لمه شدن تخم

Canto  مست کردن نر

Charcol  جهت مخلوط کردن با تخم مرغ برای جلوگیری از اسهال

Cria  جهت جلوگیری از مرگ و میر جوجه ها، تقویت رشد جوجه ها

Digosid  درمان اسهال و عوارض تنفسی

Doxiciclina  بیماری های گوارشی و ریوی

Egg stop   جهت قطع نمودن تخم در پرنده ماده

Ferti Vit   آماده سازی- رفع اختلالات باروری- محافظت قلب و بافت عضلانی

Flaxid   درمان عفونت دستگاه گوارشی

Fungcid   درمان عفونت های قارچی

Gentamaicina   اسهال زرد، سالمونلا، زمان جدا کردن جوجه ها

Hexen   ضد عفونی ضخم های دهان و پا، آبتنی دادن

Insectornis   ضد شپش قناری

Insensive Red   مکمل جهت قرمز کردن پرهای قناری

Lancocid   درمان ورم روده خارج از زمان جفت گیری

Liverton   درمان ورم کبد و کمک درمان در مصرف آنتی بیوتیک ها

Mazoten   درمان شپشک و انگل های خارجی

Med Quikon   درمان بیماری انگلی، گوارشی و سوء هاضمه

Minoplus   سنگریزه و مواد معدنی برای مصرف در طول سال

Molto Force   جهت تولک بردن سریع پرنده

Muda   جلوگیری از لک تو لک شدن پرنده

Muta Vit   کاهش دوران تولکی- محافظت کبد و مقاوم شدن بال و پر

Nekton Bcomplex   تقویت سیستم دفاعی بدن، اشتها آور

Nekton Bio   جهت پرسازی، تسریع در پریزان، افزایش رشد پرها

Nekton E   تقویت نطفه

Nekton MSA   جلوگیری از فلج شدن و تقویت استخوان بندی جوجه و جذب بیشتر کلسیم و فسفر

Nekton S   محتوی ویتامین، اسید آمینه و سلنیوم

Nemacia   درمان انگل های روده ای

Neovet   درمان دستگاه گوارشی و پیشگیری از مرگ و میر جوجه ها

Oce Colplus   درمان ورم کبد همراه با پادرد

Oce ferol   آماده سازی برای جفت اندازی و تقویت نطفه

Ocenet   پودر ضد شپشک و کنه

Omini Vit    افزایش مقاومت در برابر بیماری و استرس و افزایش میزان جوجه آوری

Osteopa   تقویت کیفیت پوسته تخم

Pandoderm   درمان پادرد همراه با سرخی ساق پا

Pomada   شقاق پا

Poulvac = Canary pox   واکسن آبله

Power Sorce   جهت نیروزایی در پرنده

Pronet   درمان مشکلات روده ای، اسهال، ورم روده

Protec   درمان ورم روده

Protozon   درمان آلودگی های روده ای

Q Nekton   بعد از استفاده از آنتی بیوتیک، کم خونی

Quikon-Adec   قناری ضعیف شده، تقویت کننده استخوان

Quikon-Badesalz   جهت کوتاه شدن دوران تولک

Quikon-Forte   ویتامین های مورد نیاز برای زمان جوجه کشی

Quikon-Spirulina   پررنگ کردن پرها، رفع ریزش پر، تقویت جوجه

Ropa   داروی ضد باکتری، ضد انگل، ضد قارچ

Seribano   انگل کش خارج بدن پرنده، ضد انگل

Seridone   ضد ورم روده شدید و عفونت های شدید

Seriferol   تقویت نطفه، حاوی ویتامین E

Serisept   جهت زخم بریدگی بدن پرنده

Sulfa   ورم روده، اسهال گچی

Supradyn   حاوی مولتی ویتامین و اسید آمینه

Terramycin   برای درمان عفونت های چشمی

Tetraseptol   ضد عفونی کننده قفس و سالن پرورش

TNT   پیشگیری و درمان 80% بیماری های گوارشی و تنفسی و ...

Total   مولتی ویتامین

Vermicida   از نظر خوراک و فضله سالم ولی پف دارد، ضد انگل

Vita Combex . V   تقویت عمومی، کمبود ویتامین

Vitaplus   تقویت عمومی در طول سال

Vitaforce   جهت تقویت عمومی پرنده

Vitalino-Quell   پرریزی نامنظم و بی موقع

VITA-SOL   مولتی ویتامین محتوی کولین

Wheat Germ oil   ویتامین E از عصاره گندم، زمان تخمگذاری

Zeealgen   آماده سازی ماده، استخوان بندی جوجه ها

  • علیرضا گ

اصول پرورش و نگهداری مرغ گینه یا مرغ مروارید (شاخدار)

مرغ گینه

 

خصوصیات

مرغان مروارید جزو رده ی پرندگان قرقاول محسوب میشوند، این مرغان به علت دارابودن بدنی قوی و نسبتآ گرد و توپر جلب توجه میکنند. اندازه مرغ گینه ای در نژادهای مختلف متفاوت بوده و ما بین ۴۰ تا ۷۲ سانتیمتر در طول است و وزن آنها نیز به ۷۰۰ گرم تا ۲/۵ کیلو گرم میرسد. معمولا علامت خاصی برای تشخیص جنسیت این پرنده وجود ندارد ولی قدر مسلم آن است که نرها از مادها بزرگترند و مادها دارای جثه ای ظریفتر و صدایی که از خود تولید میکنند تندتر و آرامتر است و شاخ نرها کمی بزرگتر از جنس ماده است.

فعالیت این پرندگان در طول روز است و معمولا در هنگام گرمای طاقت فرسای ظهر به استراحت پرداخته و در هنگام غروب بدنبال درختی برای گذراندن شب میگردند و تا صبحگاهان بر بالای درخت باقی می مانند. بیشتر فعالیت مرغان گینه ای در طی ساعات اولیه صبحگاه و قبل از غروب آفتاب می باشد. مرغهای آفریقایی در خارج از فصل جفتگیری دارای زندگی اجتماعی و بصورت  گروهی می باشند. این رابطه گروهی بسیار قوی و پایدار است . معمولا گروههای ۱۰ تا ۴۰ تایی هستند اما تا تعداد ۲۰۰ عدد در یک گروه از این پرندگان در ساوانا دیده شده . این پرندگان از  قلمرو خاصی برای خویش دفاع نمیکنند و نیاز به حرکت زیاد دارند و بسیار ترسو و عصبی میباشند که سبب جیغ زدنهای پی در پی آنها در هنگام ترس خواهد شد. در فصل جفتگیری معمولا هر جفت به دنبال مکانی مناسب چون درون تنه درختان، لابلای بوته های انبوه و علوفه های بلند و متراکم و  یا در درون سوراخی در زمین گشته و با پیدا نمودن محل مناسب ماده ها شروع به ساخت لانه که جمع آوری علوفه های خشک است ، می کنند . در این هنگام نر پرنده از وی جدا شده و در فاصله ای مشخص به نگهبانی و آگاه ساختن مرغ ماده از خطرات احتمالی با صدای بلند می پردازد. در شرایط مناسب این پرندگان تا دو مرتبه در سال اقدام به  جفتگیری ، تخم گذاری  و پرورش جوجه می نمایند.

بلوغ

مرغان شاخدار در سن ۶ تا هفت ماهگی به سن بلوغ میرسند. مرغ مادر اقدام به گذاردن ۴ تا ۱۹  عدد  تخم نموده و  زمان خارج شدن جوجه ها از  تخم ۲۳ تا ۲۸ روز به طول می انجامد . جوجه ها  بعد از خارج شدن از تخم بلافاصله لانه را ترک کرده و  در کنار والدین بدنبال غذا گشته و به گروه می پیوندند. در تمام مدتی که مادر بر روی تخم ها خوابیده جفت وی به نگهبانی در اطراف لانه می پردازد. بزرگترین دشمن جوجه ها گربه ها ، کلاغها و دیگر پرندگان شکاری، جانوران چون سمور و روباه و موش صحرایی و … می باشند.

متوسط تولید تخم و میزان مصرف دان مرغان مروارید در یک دوره ی ۳۰۰ روزه تخمگذاری

 تعداد تخم تولیدی

 ۱۵۹٫۴ عدد

 وزن متوسط تخم تولیدی

 ۴۷٫۷ گرم

 مقدار دان مصرفی

 ۱۱۷٫۳ گرم

 دان مصرف شده برای تولید یک عدد تخم

 ۲۴۱ گرم

 دان مصرف شده برای تولید یک کیلو تخم

 ۵٫۱۵۹ کیلوگرم

مقایسه کمی و کیفی تخم مرغان مروارید و تخم مرغ معمولی

 اجزاء

تخم مرغ مروارید  تخم مرغ معمولی

 وزن کل

۴۶٫۹ گرم (۱۰۰%) ۵۸ گرم (۱۰۰%)

وزن پوسته

۸ گرم (۱۷٫۱%) ۶٫۶ گرم (۱۱٫۴%)

 وزن زرده

۱۵٫۸ گرم (۳۳٫۷%) ۱۷٫۳ گرم (۲۹٫۸%)

 وزن سفیده

۲۳٫۱ گرم (۴۹٫۲%)

۳۴٫۱ گرم (۵۸٫۸%)

 فسفر ۶۱٫۴ میلی گرم

۱۰۱ میلی گرم

 ویتامین a ۹۲۷ (I.E)

۵۵۵ (I.E)

 ویتامین E ۲٫۳ میلی گرم

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 ویتامین B2  ۷٫۶ میلی گرم

۰٫۱۳ میلیگرم

جوجه کشی

در جوجه کشی مصنوعی دمای مطلوب برای تخم ها ۳۷/۵ درجه سانتیگراد است. حرارت مناسب برای جوجه ها  در هفته اول ۳۶ تا ۳۸ درجه سانتیگراد بوده که می توان هر هفته دو درجه حرارت را کاهش داد و به ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتیگراد رسانید.  میزان رطوبت مناسب بین  ۵۵ تا ۶۰ درصد میباشد. رعایت سکوت و نور کم دائمی سبب جلوگیری از ترس جوجه ها  و نشان دادن عکس العملهای شدید می گردد. با توجه به مصرف کم آب توسط جوجه ها ، بهداشت محیط و آب سالم و ظروف تمیز غذاخوری و ضد عفونی محیط توسط قارچ کشهای مخصوص سالن های پرورش طیور بخصوص در ۸ هفته اول نقش بزرگی را برای جلوگیری از تلفات احتمالی جوجه ها ایفا می کند.  وزن تخم ها در حدود ۴۰ گرم و در نژادهای پرورشی این مرغ تعداد تخم های گذارده شده به  ۱۷۰عدد در طول سال می رسد. اولین تخم بطور معمول در سن ۳۱ هفتگی گذاشته می شود. جوجه ها نر مرغان گینه ای در سن ۴تا ۶ هفتگی از رشد بیشتری برخوردار می باشند. در سن ۱۰ تا ۱۴ هفتگی رشد جوجه های ماده بیشتر از نرها می شود.

عادات غذایی

 غذای اصلی این پرندگان تشکیل شده از میوه ، گل ، برگ ، بذر و ریشه گیاهان ، علف و حشراتی همچون کرم ، جیرجیرک ، سوسک ، ملخ ، هزار پا ،عنکبوت ،کنه ،مورچه ، حلزون ، و دگر حشرات بی مهره  و حتی مارهای کوچک می باشد . درصد بالای غذای یافت شده در چینه دادن این پرندگان در نوع پرورشی دانه های ذرت بوده البته باید در نظر داشت که در  گونه های مختلف تنوع غذایی نیز متفاوت است. با تحقیقاتی که بر روی گونه های وحشی این پرندگان انجام گرفته است مشخص شده که آنان در هنگام یافتن غذا دسته های میمونها را تعقیب میکنند تا ته ماندهای غذاهایی که از بالای درخت به پائین می ریزد را بخورند. این پرندگان حتی بدنبال دسته های پاویانها  یا  گله های دیگر حیوانات براه می افتند تا حشراتی را که از ترس آنها در چراگاه از جلوی آنان اقدام به فرار کردند را شکار کنند. احتیاجات پروتئینی مرغ شاخدار بیشتر از مرغان محلی است. در طول دوران تخمگذاری مرغ مادر نیاز به ۱۰۰ تا ۱۱۰ گرم غذای مناسب چون مخلوط دانه ذرت با کنجاله بادام زمینی ،تخم پنبه ،علوفه و غیروه که در واقع تامین کننده نیازهای بدنش چون کلسیم ،فسفر ، پروتئین خام،لایزین،میتونین ،میتونین سیستین است را دارد.

بیماریها

 مرغان شاخدار نسبت به پرندگان دیگر مقاوت بیشتری را در قبال بیماریهای مرسوم در میان طیور همچون بیماریهای ویروسی و باکتریایی از خود نشان میدهند  جوجه های مرغان شاخدار در طول هفته های اول  زندگی خویش ( ۸ هفتگی) در مقابل  بیماریهای مختلف چون نیوکاسل مقاوم نیستند. تاکنون بیش از چهارده نوع بیماری  (ویروسی، باکتریایی، انگلی، و کمبود تغذیه ای به عنوان مثال ویتامین B2 که سبب خمیدگی انگشتان پا میگردد). در بین جوجه ها به ثبت رسیده ، در نظر داشته باشید  که اعمال مدیریت صحیح علی الخصوص  رعایت اصول بهداشتی همچون شرایط ویژه ی حاکم در سالن های معمولی مرغداری است  میتواند در هفته های اولیه از مرگ و میر جوجه ها جلوگیری بعمل آورد.

سایر موارد

مرغهای پرورشی بعد از ۱۰ تا ۱۲ هفته با وزن ۱/۶ کیلوگرم به بازار عرضه می گردند. .گوشت مرغ  گینه ای بسیار نرم و  دارای مقدار کمی چربی ولی  سرشار از  پروتئین و کلسترول کم  است و به عنوان تامین کننده منبع ویتامین B6 ، سلنیوم و ویتامینهای دیگر مورد نیاز بدن انسان میباشد.

 متاسفانه کشاورزان در آفریقای جنوبی بر اساس یک باور غلط به این پرندگان مفید به چشم آفت می نگرند در صورتیکه هیچگونه دلیل منطقی برای این اندیشه غلط وجود ندارد و در واقع این پرندگان مفید اقدام به از بین بردن آفات مزارع می نمایند. در بعضی نقاط برای مبارزه و کنترل کنه از مرغان شاخدار استفاده می گردد. این پرنده قادر به پرواز در فواصل کوتاه میباشد و محیط آپارتمانی و خانه مکان مناسبی برای نگهداری از آن نمی باشد و  فقط محیط های باز چون باغ و مزارع مناسب است. از سر و صدا و انسان بیزار است و بسیار سخت اهلی میشود.

  • علیرضا گ

پرورش قرقاول

قرقاول

مقدمه

پرورش قرقاول در سالهای اخیر در بسیاری از کشورهای جهان به خاطر استفاده از گوشت، رهاسازی در شکارگاهها و بهره برداری به صورت شکار به یک شاخه مهم از پرورش پرندگان تبدیل شده است. با آن که پرورش این پرنده در عمل به دلیل ریزه کاریهایش مشکلاتی را در بردارد اما در مقیاس کوچکتر با توجه به قابلیت استفاده از محیط زیست و نادر بودن نوع وحشی آن ، یکی از سودآورترین پرندگان نسبت به دیگرا پرندگان همطراز از خود است.

قرقاول از جمله پرندگان بومی و نادر در ایران است که در مراتع و بوته زارها زندگی می‌کند. این پرنده در زبان محلی تورنگ یاتیرنگ نامیده می‌شود. قرقاول یکی از زیباترین پرندگان ایران است و به نوعی جز مجموعه تنوع زیستی ایران محسوب می‌شود که با تغذیه از دانه‌های گیاهی و حشرات می‌تواند در حفظ محصولات کشاورزی مفید باشد.

گونه‌های قرقاول در ایران

قرقاولهای ایران همه از یک گونه‌اند ولی با توجه به پراکندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به ۴ زیر گونه تقسیم می‌کنند:

  • قرقاولهای ارسباران و دشت مغان
  • قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس
  • قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان
  • قرقاولهای سرخس و حوالی رودخانه مرزی هریرود

اهداف تحقیقات قرقاول در ایران

عمده اهداف پرورش قرقاول در ایران ایجاد پرورشگاههای مناسب و مزارع مادر برای تولید تخمهای نطفه‌دار ، رها سازی تعدادی از این پرنده در مکانهایی که نسل این پرنده در حال انقراض است، حفظ ذخائر ژنتیکی کشور ، جذب توریست و شکارچیان به مناطق دیدنی و بکر کشور ، تهیه قرقاول برای باغ وحشها به منظور بازدید عموم می‌باشد.

تفاوت ظاهری جنس نر و ماده

جنس نر و ماده قرقاول کاملا باهم فرق دارند. آنها معمولا از گونه به گونه دیگر از لحاظ رنگ پر متنوعند. نرهای بالغ پرو بال رنگین و دمی دراز و سر و گردن آنها سبز تیره و براق است. قرقاولهای ماده دارای رنگ پرهای نخودی تیره ، با لکه‌های قهوه‌ای زیاد و به رنگ محیط اطراف می‌باشد. قرقاولهای نر دارای صدایی شبیه به کورکور می‌باشند و غالبا به هنگام هیجان و تحریک سرو صدای زیادی در زیستگاه خویش ایجاد می‌کنند. نرها ۸۸ سانتیمتر و ماده‌ها بین ۵۳ تا ۶۲ سانتیمتر طول دارند. سر این پرنده به رنگ سبز براق و پوست برهنه دور چشمش قرمز روشن است.

نکات کلیدی در پرورش قرقاول

 

جوجه کشی

جوجه قرقاول یک روزه همانند سایر حیوانات تازه متولد شده به مراقبتهای ویژه و بخصوص دسترسی به غذاهای کافی نیاز دارد. همچنین سالن محل پرورش جوجه‌ها باید دراری فضای کافی باشد و در ضمن کاملا تمیز و ضدعفونی شده باشد. هر جوجه قرقاول نیاز به ۰٫۵ فوت مربع فضا دارد. کف سالن باید با خاک اره پوشیده شده باشد و هرگز نباید از کاغذ و مواد نامناسب دیگر برای پوشش بستر استفاده کنیم چرا که جوجه قرقاول در ایستادن روی سطوح صاف ، همواره دچار مشکل می‌شود. هر مادر مصنوعی برای حداقل ۲۰۰ الی ۲۵۰ جوجه در نظر گرفته می‌شود.

از آنجایی که معمولا دسترسی به تخم مرغهای نطفه‌دار در اواخر بهار و اوایل تابستان امکان پذیر است به منابع حرارتی چندانی برای تولید گرما در سالن احتیاج نمی‌باشد. معمولا برای اعمال برنامه‌های نوری در سالن از لامپهای مادون قرمز استفاده می‌شود. این لامپها باید حاوی پرتوهای نور قرمز رنگ باشد چرا که نور سفید باعث ایجاد مشکلات دگرخواری و کانیبالیسم در سالن پرورش می‌شود.

دانخوریها معمولا بعد از هفته اول باید عموما در مکانهای از سالن تعبیه شوند که نور مادون قرمز مستقیما بر مواد خوراکی نتابد زیرا باعث تخریب ویتامینهای موجود در جیره بخصوص ریبوفلاوین می‌شود. دمای مادر مصنوعی در هفته اول باید ۱۰۰ درجه فارنهایت باشد و ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه‌های قرقاول به سالن باید دمای مناسب در داخل سالن تامین گردد. نظارت و بازرسی مستمر سالن بخصوص در روزهای اول و دوم ضروری می‌باشد و عملکرد لامپهای مادون قرمز سالن باید بررسی شود.

بعد از هفته اول دمای سالن به تدریج ۵ درجه کاهش می‌یابد تا اینکه نهایتا در ۸۵ درجه فارنهایت باقی می‌ماند. بعد از گذراندن ۴ هفته پرورش از منابع حرارتی کمتری در سالن استفاده کرد ولی بهر حال توصیه می‌شود که در هر زمان برای پیشگیری از وقوع مسائلی مانند لرزیدن قرقاولها و دیگر مسائل پیش بینی شده، آماده راه اندازی سیستمهای حرارتی موجود در سالن بود. در دوره تخمگذاری قرقاولها دمای سالن در حدود ۷۰ الی ۸۰ درجه فارنهایت توصیه می‌شود.

تغذیه

دسترسی به غذا برای جوجه‌های قرقاول از ضروریات انکارناپذیر پرورش می‌باشد. جیره‌های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون توسط چندین شرکت تجاری آمریکایی تولید می‌شود که قابل اطمینان و توصیه می‌باشد. جیره آغازین باید حاوی ۲۸ الی ۳۰ درصد پروتئین باشد که برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می‌باشد. جیره‌های که به شکل کرامبل و خمیری ارائه می‌شوند نتایج رضایت بخشی را موجب گردیده‌اند. اما باید توجه داشت که جوجه‌های قرقاول قادر به مصرف خوراک پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند. جیره‌های غذایی قرقاول باید حتما حاوی کوکسیدواستات باشد تا از ابتلا به کوکسیدیوز ( میکروارگانیسم های مولد بیماری در طیور وحیوانات میتواند منشا باکتریایی، ویروسی، انگلی یا پارازیتی وحتی قارچی داشته باشند. در این میان کوکسیدیوز جزو بیماری های انگلی تک یاخته ای میباشد و مبارزه با کوکسیدیوزاز مسائل مهم دامپروری ودامپزشکی است ،  این بیماری با اسهال وتورم روده در طیور خود را نشان میدهد وبه جز کوکسیدیوز کلیوی غازها، کوکسیدیوز طیور اصولا روده ها را مبتلا میکند ) جلوگیری شود.

احتیاجات آب

آب از نیازمندیهای اصلی قرقاولهای جوان محسوب می‌شود. خنکی و تمیزی آب باید همواره رعایت شود. ابتدا می‌توان از سنگهای رنگین و سنگ مرمر در ظروف آب قرقاولها استفاده کرد تا از خیس شدن آنها در نتیجه ورود به داخل آبخوری جلوگیری کند. محل قرار گرفتن آبخوریها باید دور از خارج از محل نصب مادر مصنوعی باشد. یک قرقاول در حال رشد به ۲ الی ۵ گالن آب نیاز دارد و ۲۰۰ قرقاول در حال رشد بعد از دو هفته اول روزانه به ۵ گالن آب نیاز دارند.

کانیبالیسم و پرکنی

قرقاولهای پرورشی تمایل به کانیبالیسم و پرکنی یکدیگر را در دوره رشد دارند. این مسئله معمولا هنگام کمبودهای تغذیه‌ای و نبود آب و غذای کافی و دمای مناسب سالن اتفاق می‌افتد. ازدحام بیش از حد جوجه‌ها معمولا در مواقع استفاده از نور سفید در سالن مشاهده می‌شود. وقتی کانیبالیسم شروع می‌شود کنترل آن غیر ممکن است و معمولا تمام تلاشیهای مربوط را باید بر روی جنبه‌های پیشگیری قضیه باید معطوف کرد.

اصول بهداشتی سالنهای پرورش قرقاول

سرکشی مداوم و پیوسته گل پرورشی ، رمز موفقیت یک دوره پرورشی و تضمین کننده سلامتی گله است. به عنوان مثال اگر مشاهده شود که پرندگان در یک جا بیش از حد اذحام نموده‌اند و یا به حالت غیر طبیعی ایستاده‌اند و یا مشاهده مرگ و میر و تلفات غیر طبیعی در سالن ، مواردی است که ما را در تشخیص به موقع و سبب شناسی وقایع کمک می‌کند. باید همواره به خاطر داشت که پیشگیری بیماری بیش از درمان باید مورد توجه قرار گیرد.

از اصول بهداشتی لازم در سالنهای پرورش قرقاول تمیزی و ضدعفونی سالن و تجهیزات و عاری بودن اقلام غذایی از کپک و قارچهای آلوده کننده می‌باشد. قرقاولها اکثرا به بیماریهایی که مرغ دچار می‌شود با همان علائم به آن امراض مبتلا می‌شوند. از بیشترین بیماریهای رایج بین قرقاولها می‌توان به کوکسیدوز ، آلودگهای انگلی ، مسمومیتهای قارچی و بوتولیسم اشاره نمود. که در صورت مشاهده یکی از نشانه‌های آلودگی به این بیماریها باید سریعا دامپزشکان و متخصصان مربوط را به کمک طلبید.

  • علیرضا گ

پرورش کبک از تخم تا جوجه

نتیجه تصویری برای عکس کبک

کبک از پرندگانی است که به سهولت قابل پرورش بوده و در صورت تولید انبوه, از درصد بهره وری بالایی برخوردار است. به طوری که می توان گوشت آن را عرضه داشت. کبک را می توان با به کار گیری تکنیک های مدیریتی ویژه و استفاده از سیکل نوری معین, در تمام طول سال پرورش داد.
پرورش: قبل از هر چیز, با فرض اینکه گله مولد در حال تخم گذاری می باشد, نحوه جمع آوری تخم ها به منظور جلوگیری از آسیب آنها در پی سرما یا گرمای بیش از حد, حائزاهمیت می باشد. باید به خاطر داشت که اگر تخم ها برای مدت طولانی در دمای زیر۴۰ درجه فارنهایت باقی بمانند ممکن است قابلیت رشد خود را از دست داده و از سوی دیگر در دمای تقریبی ۸۰ درجه فارنهایت شروع به رشد (تشکیل جنین) می نمایند که مطلوب به نظر نمی رسد زیرا هنگامی که تخم در دمای ۸۰ درجه در حال رشد می باشد, با جمع آوری و ذخیره آن در دمای توصیه ای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت, جنین ممکن است آسیب دیده و نهایتا تخم به حالت گندیده باقی بماند. جمع آوری تخم ها به طور متناوب مانع از کثیفی و آسیب دیدگی آنها می گردد. اما داشتن تعدادی تخم کثیف در مجموعه تخم های جمع آوری شده بدیهی به نظر می رسد. لذا باید آنها را با کاغذ سنباده نرم تمییز نمود. حتی المقدور از شستن تخم کبک ها جهت رفع آلودگی و کثیفی باید خودداری نمود زیرا امکان نفوذ باکتری ها و سایر ذرات مضر به داخل پوسته در طی زمان شستشو وجود دارد. در صورت انتخاب روش شستشو باید توجه داشت که آب مورد نظر برای شستن تخم ها گرم تر از دمای تخم باشد. در غیر این صورت, باکتری ممکن است بواسطه پوسته به داخل تخم جذب شود. تخم ها را باید در یک مکان خنک با تهویه مناسب در دمای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت ذخیره نمود. شایان ذکر است که تخم کبک را می توان برای مدتی طولانی قریب به سه هفته با درصدی کم از ضایعات نگه داری نمود. اما روند نرمال ست کردن تخم ها یک الی دوهفته بوده و در کل زمانی بیش تر ازسه هفته برای نگهداری تخم توصیه نمی گردد. چرخاندن تخم ها در طول دوره نگه داری الزامی و مورد نیاز نمیباشد اما در صورتی که بیش از یک هفته نگه داری شوند, آنگاه باید آنها را به طور متناوب چرخاند. به منظور حصول بهترین شرایط و بیشترین درصد هچ (جوجه گیری), باید یک دستگاه تمام اتوماتیک را تهیه و آنرا یک تا دو روز قبل از قرار دادن تخم ها در آن, راه اندازی و فعال نمود. در فاصله زمانی باقی مانده تا قرارگرفتن تخم ها داخل دستگاه باید وضعیت دستگاه را بررسی نموده و در نهایت دما و رطوبت را به حد مطلوب تنظیم نمود. در دستگاه, تخم ها در ۲۱ روز اول تحت دمای ۹۹/۵ درجه فارنهایت و رطوبت ۶۰% قرار گرفته و در روز ۲۱, بعد از انتقال به هچر, دما نیم درجه کاهش یافته و تا ۲۴ ساعت ثابت باقی می ماند. سرانجام در روز ۲۳ دما به ۹۸/۵ تقلیل می یابد. اما رطوبت از روز ۲۲ تا زمان هچ به %۷۵% افزایش می یابد. زیرا رطوبت بالا به جوجه ها کمک می نماید تا به راحتی از تخم خارج شوند.

تخم کبک به طور میانگین پس از ۲۴ روز به جوجه تبدیل می شود.اما بعضی از تخم ها در روز ۲۳و برخی در روز ۲۵ هچ می شوند. به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدون نطفه, در روز ۸ و سپس در روز انتقال آنها از دستگاه ستر به هچر ( ۳ روز مانده به هچ), تخم ها تحت کندلینگ قرار می گیرند. پس از خشک شدن جوجه ها, آنها را از فضای هچر به فضای نگه داری (سالن پرورش) برده که دارای دستگاه مادر مصنوعی بوده و از قبل ضدعفونی شده است. باید توجه داشت که ظروف آبخوری و دانخوری به اندازه کافی در دسترس باشد. ظروف آبخوری باید دارای دهانه پهن و دیواره کم ارتفاع باشند. در غیر این صورت امکان خفگی جوجه ها وجود دارد. عمق آب نباید متجاوز از۲ سانتیمترباشد. جوجه ها باید به طور مداوم به آب خنک و تازه دسترسی داشته و ظروف مربوطه باید به طور روزانه تمییز و گندزدایی گردند. در مورد دستگاه های مادرمصنوعی, دما برای چند روز اول ۹۵-۹۰ درجه فارنهایت بوده و در هر هفته دما به ازای ۵ درجه کاهش یافته تا جوجه ها به سن یک ماهگی برسند. در این زمان نیاز مبرم به استفاده از دستگاه مادر مصنوعی محسوس نمی باشد. علاوه بر دستگاه مادر مصنوعی می توان از لامپ های حرارتی, بخاری های برقی و یا گرمکن های گازی و نفتی استفاده نمود. اما در ۲ مورد اخیر الذکر باید توجه داشت که در صورت استفاده, فضای پرورش باید از سیستم تهویه مطلوبی برخوردار باشد. در صورت نگهداری جوجه ها در سالن باید به خاطر داشت که کف سالن به خودی خود گرم نبوده و جوجه ها ممکن است با مشکل مواجه شده و دچار سرماخوردگی یا خفگی ناشی از روی هم ریختن شوند. لذا در بستر باید از کف پوش هایی همانند نرمه چوب, سیفال برنج, کاه و یا پوشال بسته بندی استفاده نمود. در پایان متذکر می گردد که جوجه ها برای هفته اول باید در نزدیکی منبع حرارتی قرار گرفته و حتی المقدر در قفس یا سالن مشبک ( توری کشی) نگهداری شوند.

مرگ جنین
هچ یا (جوجه گیری) ناموفق را می توان در ۲ عامل تخم بدون نطفه و دیگری مرگ جنین جویا شد. به طوری که هر یک از این عوامل می تواند بعد از مرحله هچ یا با روش کندلینگ تشخیص داده شود. بدین منظور باید تخم های هچ نشده را جمع آوری و آنها را بررسی نمود. باید توجه داشت که ثبت تعداد دفعات مرگ جنین در تخم ها می تواند در تغییر و اصلاح روش کنونی جوجه کشی و نهایتا افزایش بهره وری موثر واقع شود.
مرگ جنین به طور قطع در دو زمان متفاوت از دوره جوجه کشی روی می دهد. یکی در ۳ روز اول جوجه کشی و دیگری در ۳ روز آخر مانده به زمان هچ. مرگ ناگهانی جنین قبل از زمان هچ در پی تغییر وضعیت زیستی جنین از محیط داخل تخم به فضای بیرون میباشد. در این حالت جوجه ممکن است با مشکلاتی همانند تنفس و جذب کیسه زرده مواجه گردد که گاهی اوقات کنترل رطوبت لازمه رفع این موانع میباشد. به طور نرمال از میان تخم های نطفه دار %۹۳ – %۸۸ و در حالت کلی هچ %۹۰ – %۸۵ تخم ها باید به جوجه تبدیل شوند. نظر به اینکه مرگ زودرس جنین در زمان شکل گیری ارگان های جنینی روی می دهد, رشد مناسب جنین در داخل تخم همراه با مشخصه های بارزی اعم از قرار گرفتن سر در زیر بال راست, بزرگی سلول هوا به اندازه کافی جهت قرار گرفتن جوجه در حالت مناسب برا ی هچ و عدم خشکی لایه و پوسته تخم (شالاز) در مدت زمان هچ جوجه می باشد. شایان ذکر است که باید به علائم خشکی, وضعیت نوک و فرم صحیح بال و پا توجه داشت و در صورت مشاهده هرگونه مورد غیر معمول, آن را به منظور تشخیص علل و اخذ راهکار های مطلوب در مراتب آتی, ثبت نمود. زیرا به موجب آن می توان درصد نطفه داری, جوجه گیری و همچنین درصد کلی تخم های هچ شده را محاسبه نمود. در پایان ذکر این نکته حائزاهمیت است که هرگونه تغییر در مقادیر ثبت شده یا پراکندگی میزان مرگ جنین می تواند به عنوان زنگ هشداری برای اصلاح به موقع مشکلات جزئی و جلوگیری از شیوع و تشدید آن تا حد بحرانی در نظر گرفته شود.

جوجه کشی و دستگاه جوجه کشی
دوره جوجه کشی به مدت ۲۴ روز طول میکشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید ۹۹/۸ درجه فارن هایت تنظیم و میزان رطوبت ۶۰ درصد تنظیم گردد . در روز هچ جوجه ها میزان رطوبت بایستی ۷۵ درصد باشد .
اگر رطوبت در هچر به اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم ها گشته و جوجه ها به سختی میتوانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوند صورت استفاده از ماشین های جوجه کشی معمولی گذاشتن پارچه ای خیس در داخل هچر و یا استفاده از مرطوب کننده های اتوماتیک در داخل دستگاه هچر الزامی است . ماشین های جوجه کشی تمام اتوماتیک که رطوبت و حرارت را به طور خودکار انجام میدهند توصیه می گردد. یکی از مسایل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم ها در داخل ستر است . این عمل مانع از ان میشود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به ان بچسبد که در غیر این صورت ضمن پاره شدن شالاز تخم، موجب مرگ جنین خواهد شد . سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه کشی هر یک ساعت یکبار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد .

هچ (جوجه گیری)
مرحله هچ به ۲ یا ۳ روز آخر دوره جوجه کشی اطلاق گردیده که در این روزها جوجه ها پوسته تخم را شکسته و بیرون می آیند. در این زمان باید از چرخاندن تخم ها خودداری نمود. بدیهی است که در ۳ روزآخر باید تخم ها را از دستگاه ستر به دستگاه هچر انتقال داد. اما در صورت عدم دسترسی به هچر، باید تخم ها را از شانه های گرداننده ستر برداشته و آنها را در سبد های پلاستیکی یا فلزی هچر یا روی یک مقوای ضخیم قرار داد. در صورت استفاده از مقوا بایدتوجه داشت که جریان هوا را مسدود نکرده و یا با آب یا اجزای گرمازا تماس نداشته باشد. در این میان افزایش رطوبت حائز اهمیت بوده و آنرا می توان با قرار دادن یک ظرف آب یا افزایش سطح تبخیر دستگاه، به ۷۵% رساند. زمان بیرون آمدن از تخم به قدرت و توانایی جسمی جوجه جهت شکستن پوسته بستگی دارد. در این هنگام جوجه ها همزمان با تقلا برای خروج از تخم مدتی را به استراحت به منظور بازیابی دوباره نیرو پرداخته که نباید جوجه را مرده فرض نمود. کل زمان هچ بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت طول کشیده که در این مدت جای هیچ نگرانی نیست. اما در صورت تجاوز زمان به بیش از ۲۰ ساعت، آنگاه باید تخم های شکسته را بررسی نموده و حتی الامکان جوجه ها را بیرون آورد. هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه باقی مانده تا خشک شوند. به منظور تسریع روند خشک شدن جوجه ها، تهویه باید افزایش یابد. زمانی که بیش از %۹۰ درصد جوجه ها خشک شوند، آنگاه باید آنها را از دستگاه برداشت و به بستر پرورش انتقال داد. اگر جوجه ها بیش از حد در دستگاه باقی بمانند ممکن است با خشکی عضلات مواجه شده و در مواقع بحرانی تلف شوند.تخم هایی که یک روز بیش تر از زمان مورد انتظار در دستگاه باقی مانده و جوجه نشده اند بعنوان ضایعات تلقی شده و باید حذف گردند. باید توجه داشت که کمک به جوجه جهت بیرون آمدن از تخم در اکثر مواقع بی نتیجه مانده و به مرگ جوجه منتهی می گردد. زیرا ممکن است کیسه زرده به طور کامل جذب نشده باشد و هنگام جداسازی جوجه از تخم پاره شود. جوجه های ضعیف در صورت بیرون آمدن از تخم باید از سایر جوجه ها جدا شده و به طور وی    ژه تحت مراقبت قرار گیرند. زیرا زمانی که با سایر جوجه ها در شرایط عادی رها شوند، دوام نیاورده و تلف می گردند. در پایان متذکر می گردد که جوجه های ضعیف را هرگز نباید برای مولد منظور نمود زیرا ممکن است که خصایص ژنتیکی به سایر جوجه های حاصله از این مولد انتقال یابد.

جوجه ریزی
دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت و به همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی میشود . بدین منظور جایگاه اولیه جوجه ها بایستی گرم و اب و غذا به راحتی در دسترس باشند . بنا بر این از صحت انجام کار کلیه ابخوری ها ، دانخوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود . زیرا جوجه ها در ده روز اول نمی توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند . بنابر این منابع گرمازا از قبیل لامپ های الکتریکی لامپ های حرارتی و بخاری های نفتی و یا گازی از ملزومات بشمار میرود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه ها در زیر مادر مصنوعی یکجا و در مرکز ان جمع شوند درجه حرارت کم است و اگر به اطراف پراکنده شوند درجه حرارت زیر مادر مصنوعی زیاد میباشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگی یکنواخت زیر مادر مصنوعی میباشد.

  • علیرضا گ

اصول پرورش مرغ مینا در منزل

مرغ مینا

اصول پرورش مرغ مینا در منزل

● توزیع جغرافیایی: هندوستان و به طرف جنوب شرقی آسیا تا اندونزی.
● اندازه : ۳۰ سانتی متر
● جیره ی غذایی: پلت(گرانول یا دانه کوچک) یا غذای نرم، همراه با میوه و غذاهای زنده مثل کرم(مرغ مینا قادر به خوردن دانه نیست و باید غذای نرم در اختیار آن قرار گیرد)
●پرندگان نابالغ : ساکت تر آرامتر می باشند و فاقد ریش هستند(ریش، چین خوردگی پوستی است که در زیر منقار پرندگان دیده می شود) ریش فقط در پرندگان بالغ دیده می شود.
● تعیین جنسیت : جنس نر و ماده کاملا شبیه یکدیگر هستند؛ فقط جنس نر معمولا ریش بزرگتری دارد که محسوس است.
● وی‍‍‍‍‍‍ژگی و جذابیتهای پرنده : طبیعت بسیار فعال و شادابی دارد و توانایی آن در تقلید صداهای مختلف فوق العاده است. با وجودی که گونه های مختلفی تحت عنوان مرغ مینا نامیده می شوند،تنها مینای گریترهیل و تحت گونه های آن، مثل نژاد جاوان بزرگ، جزو پرندگان ارزشمند محسوب می شوند. توانایی تقلید صدای مینای گریترهیل و تحت گونه های آن خیلی بیشتروبهترازسایر گونه های مرغ مینا است
نگهداری مرغ مینا وقت زیادی می طلبد، چرا که قفس این پرنده را باید به طور مرتب و کامل تمیز کرد. روزنامه ای که در کف قفس این پرنده قرار داده می شود، باید هر روز و یا حتی دو بار در روز تعویض شود.
میله ی داخل قفس این پرنده نیز باید به طور مرتب شسته و تمیز گردد امکانات و وسایل لازم برای آبتنی روزانه ی مرغ مینا نیز باید در قفس پرنده فراهم باشد. برای این منظور، می توان از یک کاسه ی سفالی که در کف قفس پرنده قرار داده می شود، استفاده کرد. همچنین، می توان هنگام آبتنی پرنده قسمت جلوی قفس را با یک ورقه ی پلاستیکی تمیز پوشاند تا از خیس شدن موکت و فرش و دیگر اثاثیه ی منزل جلوگیری به عمل آید.
مرغ مینا طبیعتا پرنده ی جسور و فعالی است و بر خلاف بسیاری از طوطیها، اصلا خجالتی نیست. مرغ مینای جوان را گاهی دهان باز نیز می نامند، چرا که این پرنده خیلی زود به خوردن غذا از دست صاحب خویش عادت می کند و در این حالت، در حالی که دهان خود را باز کرده است، انتظار غذا را می کشد. پرهای مرغ مینا در اواخر عمر می ریزند، بدون آنکه مجددا جایگزین شوند. به عبارت دیگر، دچار ریزش پر می گردد.
مرغهای مینا، بخصوص مرغهای مینای پیر را بویژه در ماههای فصل زمستان، بایستی در دمای معتدلی نگهداری نمود تا دچار لرزش و اشکالات تنفسی نگردند.
مرغ مینا به طور طبیعی حساسیت کمتری در مقایسه با طوطیها دارند و به همین علت، با تغییر محیط زندگی، کمتر دچار ناراحتی و افسردگی می شوند. در واقع، احتمالا این پرندگان هیچ واکنش نا مناسبی پس از تغییر محیط زندگی از خود نشان نمی دهند. تنها اشکال اساسی در رابطه با خرید مرغ مینای سخنگو آن است که سن پرنده در هنگام خرید قابل تخمین نیست. علاوه بر آن، پرندگان بالغ نه تنها گرانتر از پرندگان جوانتر هستند، بلکه هیچ تضمینی وجود ندارد که پرنده ی بالغ خریداری شده اهلی باشد. از آنجایی که مرغ مینا معمولا نسبت به اکثر طوطیها عمر کوتاهتری دارد و به عنوان مثال فقط تعداد اندکی از آنها بیش از ۱۵ سال
زندگی می کنند، بهتر است که یک مرغ مینای جوان خریداری کنید.
جیره های غذایی مخصوص مرغهای مینا پرورش دهندگان مرغهای زینتی، مرغ مینا را در گروه پرندگان منقار نرم دسته بندی می کنند؛ اما این اصطلاح به جای آنکه نشاندهنده ی وضعیت منقار پرنده باشد، بیشتر نشانگر عادتها و رفتارهای غذایی این پرنده است.
مرغ مینا، نه میتواند دانه بخورد و نه نیازی به استخوان ماهی مرکب و سنگریزه دارد. این پرنده، فقط غذای مخصوص پرندگان نرم را که در حال حاضر در بسته بندیهای مختلف و متعدد در بازار یافت می شود، مصرف می کند.
بعضی از غذاها را می توان بلافاصله پس از باز کردن بسته ی حاوی مواد غذایی مصرف کرد؛ در خالی که تعداد دیگری از این غذاها را باید پیش از مصرف با آب مخلوط نمود. به خاطر داشته باشید که اگر مرغ مینای شما مدتی است با یکی از انواع غذاهای مخصوص پرندگان منقار نرم تغذیه می شود و به آن عادت کرده است، هیچ گاه به طور ناگهانی غذایش را تغییر ندهید، چرا که این کار سبب بروز ناراحتی و اختلالات شدید در دستگاه گوارش پرنده خواهد شد.
تغییر جیره ی غذایی مرغ مینا باید به تدریج صورت گیرد تا دستگاه گوارش پرنده فرصت کافی برای هماهنگی و عادت کردن به جیره غذایی جدید داشته باشد؛ بدین ترتیب از بروز اثرات نامطلوب تغییر جیره غذایی نیز کاسته می شود.

  • علیرضا گ

نکاتی درباره ی پرورش کبوتر

th (18)

منشاء کبوترهای خانگی یا اهلی Columba livia domestika را از کبوترهای چای columba liuia liuia می دانند که در تمام اروپا شمال آفریقا تا قفقاز و بسیاری از نقاط آسیا پراکنده هستند کبوترهای اهلی از ۳۰۰۰ هزار سال قبل از میلاد در منطقه خاورمیانه وجود داشته اند.

منشاء و اهلی شدن

منشاء کبوترهای خانگی یا اهلی Columba livia domestika را از کبوترهای چای columba liuia liuia می دانند که در تمام اروپا شمال آفریقا تا قفقاز و بسیاری از نقاط آسیا پراکنده هستند کبوترهای اهلی از ۳۰۰۰ هزار سال قبل از میلاد در منطقه خاورمیانه وجود داشته اند . کبوترهای اهلی را مخصوصا در دین مبین اسلام سمبل دوستی و صلح می دانند . در مصر باستان ، یونان و روم قدیم از کبوتر به عنوان یک منبع غذایی استفاده می شود . کبوترهای روم و امروز کبوترهای بزرگ جثه والنسیا که جزو سنگین ترین کبوتران محسوب می شوند از اعقاب آنها به شمار رفته و زمان اهلی شدنشان کاملا مشخص نیست .

نژادها

از تعداد نژادهای بیشمار کبوتران با رنگهای متنوع و فرمهای به عنوان گوشتی مورد استفاده قرار می گیرند از مشخصات کبوتران گوشتی می توان وزن زیاد (حداقل ۸۰۰ – ۶۰۰) گرم سینه عمیق و فراخ ، قدرت باروری وبنیه خوب را نام برد مختلف فقط تعداد کمی. در حالیکه در اروپا و آسیا انتخاب بیشتر بر اساس رنگ و فرم صورت می گیرد در آمریکا کبوترها در جهت تولید گوشت پرورش داده می شوند . کشورهای اروپایی انواع کبوترهای گوشتی را از آمریکا واردکرده و بر روی آنها کار کرده اند . از آنها می توان کبوترهای شاهی سفید ، شاهی شناساو کارینه – مون داین ،‌ کبوتر نامه رسان، کبوترهای شناسای تکزاس را نام برد . کبوتر شاهی سفید در آمریکا از سفید رومی ، سفید مالتز (Maltese) و سفید داکس (Duches )به وجود آمده است . این کبوتر در دو تیپ مختلف ظاهر می شود . تیپ مصرفی شاهی سفید که از باروری مناسبی برخوردار می باشد ، با وزنی در حدود ۸۵۰ – ۷۵۰ گرم از تیپ کاملا گوشتی آن سبک وزنتر است. کبوترهای جوان آماده به ذبح; آنها به وزن ۵۵۰ گرم می رسند از هر جفت می توان تعداد ۱۶ قطعه در سال تولید نسل داشت آنها سینه ای عمیق و پر گوشت دارند . کبوتر شاهی نقره ای نیز در تلاقی جابجائی داکسی با موند این بوجود آمده و جثه ای بزرگتر و حالتی بزرگتر و آرامتر از شاهی سفید دارد . کبوتر شاهی شناسا نیز در سال ۱۹۴۰ در آمریکا پرورش داده شدند از محسنات این نژاد تشخیص دوجنس نرو ماده آن از یکدیگر می باشد که به علت وجود تفاوت رنگ پرها در دو جنس امکان پذیر می گردد . کبوترهای کارنیه (Carneau) از کبوتر جنوب بلژیک وشمال فرانسه به وجود آمده و در اوائل قرن بیستم در آمریکا بر روی آنها کار شده است این کبوتران به وزنی در حدود ۷۵۰ – ۶۰۰ گرم می رسند . در کبوترهای جوان آماده ذبح آنها وزن در حدود ۵۰۰ گرم فرم سینه طویلتر بدون دم و بال و پهن تر بودن سر ، این نژاد را از شاهی سفید متمایز می کند . کبوترهای موند این Mondain یکی از قدیمی ترین کبوترهای فرانسه به شمار آمده و وزنی در حدود ۹۰۰ – ۷۵۰ گرم پیدا می کنند . کبوتر جوان آماده ذبح آن در حدود ۶۰۰ گرم وزن دارد این نژاد در رنگهای مختلف ظاهر می شود . کبوترهای نامه بر که بیشتر در اروپا و خاورمیانه گسترش دارد با وزنی بین ۴۸۰ – ۴۲۰ گرم بسیار مقاوم بر تولید بوده و ‌ندرتا تخم های خود را می شکنند آنها از جوجه های خود با کمال دقت مواظبت می کنند . کبوتران نامه بر قادرند مسافتهای طولانی بین ۱۲۰ – ۱۰۰ کیلومتر را طی کنند زمان بازگشت آنها را می توان در رابطه با سرعت پروازشان دقیقا پیش بینی نمود جهت یابی ، این کبوتران هنوز جزو مسائل پیچیده به شمار می رود .

نگهداری

 بر عکس سایر طیور کبوتران زندگی کاملا, منوگام‌ داشته و در سن ۷ – ۵ ماهگی به سن بلوغ می رسند هر قدر وزن آنها سنگین تر باشد به همان نسبت دیرتر بالغ می شوند بعد از اینکه کبوتر ماده ای نری را به عنوان جفت برگزیند و اعلام آمادگی جنسی و همزیستی نمود اووسیت ها در تخمدان شروع به رشد کرده و پس از تقریبا۴.۵روز اولاسیون انجام گرفته و مدت کوتاهی بعد از ان هم جفت گیری و انتقال اسپرم صورت می گیرد . تقریبا ۴۰-۴۴ ساعت پس از زمان جفتگیری چند ساعت بعدازظهر اولین تخم را می گذارد و , برعکس سایر طیور گذاشتن فقط دو تخم از لحاظ ژنتیکی تثبیت شده است و هیچگاه افزایش و کاهش ندارد . تخم کبوترها حدود ۲۰ گرم وزن و ۴ سانتی متر طول و ۵/۲ سانتی متر پهنا و رنگ سفید دارند . نسبت زرده به وزن تخم با ۱۹ درصد بین سایر طیور در کمترین حد است ولی پوسته آهکی با ۱۰% درصدی اختلافی با دیگر طیور ندارند . لانه سازی با همکاری هر دو جنس ۳-۲ روز قبل از گذاشتن تخم آغاز گشته و حتی پس ازآن نیز ادامه می یابد . پس از ۱۷ – ۱۸ روز جوجه ها از تخم خارج شده و به ندرت هر دو جوجه با هم متولد می گردند . فاصله زمان تولد دو جوجه اغلب ۲۴ – ۱۲ ساعت است.کبوتردر بین طیور تنها پرنده ای است که جوجه آشیانه نشین دارد سایر ماکیان در موقع تولد کاملا لخت هستند و حدودا پس از یک هفته پرهایشان جوانه می زند . جوجه ها در حدود ۶ هفتگی توسط مادران تغذیه شوند, در ۵-۴ روز اول تولد غذای جوجه ها را شیرابه چینه دان تشکیل می دهد. این شیرا به بسیار مغذی بوده و توسط سلولهای چین خورده چینه دان ترشح می شود. چینه دان در تعدادی از گونه های پرندگان خصوصا, در خانواده کبوترها مولد شیر مخصوص چینه دان است و تکثیر سلولهای مخاطی و کنده شدن و تولید شیر توسط آنها به وسیله هورمون پرولاکتین, صورت گرفته و کنترل می شود این پرندگان شیر ایجاد شده در چینه دان را به دهان بازگردانده و پرندگان را به وسیله آن غذا می دهند. ساختمان میکروسکوپیک چینه دان مشابه به ساختمان در مری است . ترشح شیرا به تا ۸ روز پس از تولد جوجه ها نیز می تواند ادامه یابد. معمولا از روز پنجم به بعد تغذیه جوجه ها با غذایی که خود پدر و مادر می خورند آغاز می گردد جیره اکثر پرندگان زینتی, به صورت دانه های کامل و نه به صورت خوراک کامل پلیت شده می باشد . تغذیه پرندگان طبق راهنمایی های ارائه شد بسیار منطقی می باشد . اما به نظر نمی رسد که تغذیه صرفا عامل عمده ای جهت انتخاب غذا توسط صاحب پرنده باشد . استفاده از خوراکهای کامل پلت, شده با مقاومت صاحبان پرنده روبرو شده و در ضمن همه گونه های پرندگام نیز چنین خوراک هایی را براحتی نمی پذیرند . اما با استفاده از پلت های اکسترود شده (اکسترودینگ) (Extruded) و افزودنیها که پرنده را با استفاده از خوراک کامل تشویق کند مشخص نشده است .

دوره نگهداری کبوتران پرورشی به طور متوسط ۵ سال بوده و معمولا در سالهای دوم و سوم بیشترین تولید را داشته که از سال پنجم در حد چشمگیری کاهش می یابد. از یک جفت کبوتر, حداقل ۱۲ قطعه کبوتر جوان در سال به وجود آید. تولید ۱۵-۱۲ قطعه جوجه, را مناسب و بین ۲۰-۱۶ قطعه را جزو بسیار خوب به شمار می آورند . موفقیت در این امر بستگی به تعداد تخم گذاشته شده جوجه های متولد شده و سرزندگی و سلامت جوجه ها دارد . و بسته به شرایط اقلیمی متفاوت است. اکثر گونه های غیر اهلی که در مناطق معتدل سرد سیر زندگی می کنند. دارای سیکل تولید مثل سالیانه هستند. در حالی که گونه هایی که با آب و هوای گرمسیری و صحرائی عادت پیدا کرده اند ممکن است دارای سیکل های تولید مثل ,کمتر از یک سال با فواصل شش ماه باشند . و یا زمانی که شرایط مطلوبی فراهم است جفت گیری انجام می دهند که اصولا به این نژاد فرصت طلب می گویند . معمولا کبوترها در هر فاز فعال تخمگذاری دو عدد تخم می گذارند و در هر سال دارای هشت فاز فعال تخمگذاری می باشند . فاصله بین فازهای فعال تخمگذاری در پاییز و زمستان تقریبا ۴۵ روز و در بهار و اوایل تابستان ۳۰-۳۲ می باشد . در کبوتر سیکل تخمک گذاری رها سازی تخمک و میزان تخمگذاری موفق در بین کبوترها ۴۰ تا ۴۴ ساعت گزارش شده است .

تو لک رفتن

 تو لک رفتن از نظر ظاهری همراه با پرریزی و جایگزینی پرها و آغاز سیرقهقرای ارگان های تولید مثلی و قطع تخمگذاری می باشد. در گونه های غیر اهلی پریزی قبل از جفت گیری ممکن است قبل از آغاز فصل جفت گیری اتفاق افتد در حالی که پریزی پس از جفت گیری بین پایان فصل تولید مثل و آغاز پائیز یا مهاجرت پائیزه اتفاق می افتد تاکنون مکانیزم فیزیولوژی که باعث پریزی می شوند شناخته نشده اند. به هر حال در این پدیده غده هیپوفیز ,تیروئید, تخمدان و فوق کلیه به عنوان واسطه عمل می کنند .

رفتار کرچی و لانه گزینی

 رفتار کرچی عبارت است از; خاتمه تولید تخم خوابیدن بر روی تخمها و مراقبت از جوجه های جوان می باشد . درصد باروری ۹۶ – ۸۵ درصد و میزان جوجه درآوری ۸۵ –۸۰ درصد است رفتار خوابیدن روی تخم در کبوتر موجب تحریک رشد و توسعه کیسه چینه دان می گردد به نظر می رسد که رشد و تزایداین غده تحت کنترل مستقیم پرولاکتین باشد تصور می شود که در قمری تولید استروژن, آندروژن که با ترشح FSH تحریک می شود موجب رفتار لانه سازی در جنس ماده می گردد در مقابل آغاز فعالیت لانه سازی در جنس نر بستگی به شرایط هورمونی و رفتار جنسی ماده دارد. در پرندگان رفتار لانه سازی به طور    وسیعی در تخمک گذاری مرتبط می باشد .

صددرصد از تخمک گذاری ۲۴ ساعت پس از رفتار لانه سازی و ۹۹ درصد لانه سازی قبل از تخمک گذاری انجام می شود با این حال تنها ۹۵ – ۶۰درصد از تخمک گذاری پس از یک سیکل تخمگذاری انجام می شود . تخمهای شکسته ناشی از مبارزات بر سر لانه نیز در حدود ۶ درصد برآورد می گردد . تلفات در بین جوجه ها تقریبا ۹۰درصد و گاهی بیشتر می باشد . برای افزایش راندمان تخمگذاری تعدادی از کبوتران را فقط مخصوص گذاشتن تخم انتخاب می کنند . بدین ترتیب که پس از گذشت ۱۰ روز از تاریخ تخمگذاری تخمها را از زیر کبوتران برداشته ودر نتیجه پرنده در عرض ۲-۱ هفته مجددا تخم خواهد گذاشت با این روش می توان تا ۶۰ درصدبه راندمان تخمگذاری افزود . در ایتالیا به مجرد تخمهای گذاشته شده جمع آوری می گردد, درچنین متدی تخمها را به طور متوسط از ۱۵ عدد در سال به ۴۷ عدد فزونی می بخشد . تخمهای برداشته شده را یا به کمک ماشین جوجه کشی به جوجه تبدیل کرده و تحویل کبوترهای مادر که در همان روز جوجه هایشان متولد شده می دهند و یا هر تخم را به عنوان تخم سوم زیر کبوترهای دیگر می گذارند هم سن بودن این سه تخم کاملا ضروری است .کبوترها قادرند تا سه نوزاد را نگهداری کنند ولی اکثرا از عهده تغذیه و رسیدگی ۴ جوجه عاجزند و فشار کاری زیادی را باید تحمل کنند . در جوجه کشی مصنوعی کبوترهانسبت به مرغها به درجه حرارت کمتر ۳۶/۱ یا ۳۶/۷ درجه سانتی گراد و رطوبت بیشتری نیاز است . رکوردهای نمودارهای فوق واقعی هستند و از یک گیرنده حساسی که در جلوی سینی حاوی تخمهای کبوتر قرار داده شده بود به دست آمده اند هر سی دقیقه سینی به اندازه ۹۰درجه به سمت جلو و عقب چرخانده می شود به طوری که در دوره نیم ساعته بعدی گیرنده حساسی قبل از اینکه بر روی تخمها قرار بگیرند در معرض جریان هوا قرار می گیرند و سپس بر روی آنها قرار می گیرند. پس از عبور از روی تخم مرغهای تازه درجه حرارت هوا زیاد نمی شود ولی در تخمهای نزدیک جوجه کشی دما ۱/۷۵ فارینهات افزایش پیدا می کند . تفاوتهای گوناگونی در درجه حرارت مطلوب وجود دارد که شامل حرارت داخل بدن پرنده بالغ ، اندازه تخمها و تناسب آنها با بدن پرنده ، خلل و فرج پوسته و طول دوره جوجه کشی می باشد . هنوز جزیات زیادی در رابطه با ایجاد شرایط مناسب جوجه کشی برای پرندگان دیگر وجود دارد که باید مورد مطالعه قرار گیرد . تحقیقات پایه ای بسیاری بر روی شرایط مطلوب مورد نیاز برای جوجه کشی کبوتر انجام گرفته است همچنان که در نمودار مشاهده می شود تخم کبوترها را می توان در دمای بین ۹۷ تا ۹۷/۲ درجه فارنهایت (۳۶/۱ تا ۳۶/۷) سانتی گراد در صورت تعدیل رطوبت و جریان هوا به طور مطلوب جوجه کشی کرد حداکثر جوجه کشی تنها در دمای ۳۶/۱ تا ۳۶/۷ حاصل می شود .

  • علیرضا گ

ستورالعمل و ضوابط فنی بهداشتی واحدهای پرورش و نگهداری شتر مرغ ( تاسیس و بهره برداری )

مقدمه: پرورش و نگهداری شتر مرغ از حساسیت و اهمیت خاصی بر خوردار است تاکنون ۱۴ نوع بیماری مشترک با طیور، ۷ نوع بیماری مشترک با گوسفند و گاو، یک نوع بیماری مشترک با اسب و ۱۲ نوع بیماری مشترک با انسان در شترمرغ شناسایی شده است . با توجه به اینکه پرنده ار مقاومت بیشتری نسبت به این بیماریها برخوردار می باشد غالباً به عنوان مخزن یا ناقل بیماری های مختلف مطرح می باشد ، بنابراین میبایستی در رعایت دقیق ضوابط بهداشتی ، استقرار اماکن ( در مناطق کم تراکم دام و طیور) و همچنین مراعات مسائل قرنطینه ای تمهیدات ویژه ای اندیشید.

هدف

هدف از تدوین، تعیین شرایط و ضوابط تأسیس و بهره برداری واحد های پرورش و نگهداری شترمرغ موضوع این دستورالمعل می باشد.

دامنه کاربرد

این دستورالعمل در مورد کلیه واحد های پرورش و نگهداری شترمرغ ( جوجه کشی ، پرواری و مولد ) و همچنین به صورت توأم و یا زنجیره ای نیز می باشد.

الف – ظوابط فنی بهداشتی واحد های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری

( تاسیس و بهره برداری )

سیستم پرورش شتر مرغ در کشور به صورت بسته ( محصور شده ) بوده و پرورش شتر مرغ تنها در شرایط صنعتی امکان پذیر و در شرایط روستایی ممنوع است.

۱- ظرفیت :

حداقل ظرفیت واحد پرورش مادر (مولد) ۲۵ قطعه و برای واحد پرورش پرواری ۱۰۰ قطعه در نظر گرفته میشود.

 

۲- زمین و موقعیت

۱-۲- محل احداث واحد پرورش شتر مرغ از نظر سابقه وجود بیماریهای دام و طیور و تراکم اجرام بیماریزا ، در منطقه پرمخاطره نباشد.

۲-۲- محل احداث باید دارای قابلیت تامین آب کافی ، بهداشتی و سالم باشد.

۳-۲- محل احداث باید دور از محل استقرار انواع پرندگان آبزی و مهاجر باشد.

۴-۲- محل احداث براساس اطلاعات سازمان هواشناسی و اطلاعات محلی در معرض طوفان و باد های شدید و دائمی نباشد.

۵-۲- محل احداث نباید در مسیلهای شناخته شده باشد و همچنین در مسیر قنات و چشمه های تامین آب شرب قرار نگیرد.

۶-۲- زمین محل احداث واحد پرورش شتر مرغ می بایستی در مناطقی در نظر گرفته شود که از نظر زیست جوندگان ( انواع موش ) عاری یا از نظز میزان جمعیت بسیار محدود باشند .

شتر مرغ پرنده ای است که ذاتاً نیاز به فضای بیشتری نسبت به سایر پرندگان دارد و دویدن در محوطه سلامت پرنده را تضمین میکند لذا بایستی مساحت محوطه نگهداری به صورتی محاسبه گردد که حداقل مسافت لازم جهت دویدن و پریدن بر اساس جدول زیر در نظر گرفته شود.

نوع

مسقف

گردشگاه

مولد

۳ ماهگی تا پایان دوره

۶ متر مربع

۱۶۰ متر مربع

پرواری و مولد

از تولد تا ۳۰ روزگی

۰/۵ متر مربع

۲ متر مربع

۳۰ روزگی تا ۳ ماهگی

۱ متر مربع

۱۰ متر مربع

پرواری

۳ ماهگی تا پایان پروار

۲ متر مربع

۲۰ متر مربع

تبصره ۱: در نگهداری گله مادر بهمراه گله پرواری فضای لازم از سه ماهگی تا پایان پروار دوسوم تولید سالانه توسط پرندگان محاسبه میگردد.

تبصره ۲: حداقل عرض و طول گردشگاه به ترتیب ۸ متر و ۶۰ متردر نظر گرفته می شود.

تبصره ۳: حداکثر تعداد نگهداری شتر مرغ در پن های ۳۰ روزگی تا ۳ ماهگی بین ۳۰ تا ۵۰ قطعه می باشد.

تبصره ۴: حداکثر تعداد نگهداری شتر مرغ در پن های ۳ تا ۱۴ ماهگی ( پایان پروار ) بین ۳۰ تا ۵۰ قطعه میباشد.

تبصره ۵: در گله های مادر به همراه گله پرواری فضای لازم از تولد تا سه ماهگی یک سوم ظرفیت پرواربندی محاسبه می گردد.

واحد پرواری : به واحدی اطلاق میگردد که جوجه یک روزه تا مرحله کشتار در آن نگهداری می شود.

واحد مولد ( مادر ) : به واحدی که در آن شتر مرغ های بالغ جهت تولید تخم نطفه دار نگهداری می گردند گفته می شود.

شتر مرغ مولد : به شتر مرغی اطلاق میگردد که به سن بلوغ رسیده و قادر به تولید مثل باشد.

شتر مرغ پرواری : به شتر مرغی اطلاق میگردد که تا پایان دوره پروار ( حد اکثر چهارده ماه ) نگهداری و سپس جهت کشتار به کشتارگاه منتقل میگردد.

واحد پرورش زنجیره ای : به واحدی اطلاق میگردد که در آن دامدار کلیه مراحل تولید از تهیه و تبدیل مواد خام اولیه خوراک، پرورش جوجه تا عرضه محصول به بازار مصرف را در مجموعه واحد خود انجام دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

میزان مساحت زمین بر حسب نحوه بهره برداری و ظرفیت واحد متغیر بوده و به نحوی تعیین میگردد که علاوه بر مساحت مندرج در جدول فوق، فواصل بین تاسیسات وابسته به واحد مطابق ضوابط مندرج در این دستور العمل رعایت شود.

۳- نقشه و جایگاه :

با توجه به نوع سیستم مدیریتی بایستی مکانهای مورد نظر در نقشه دیده شده و جایگاه آن در نقشه با توجه به رعایت ضوابط بهداشتی به گونه ای در نظر گرفته شود که موجبات انتقال آلودگی از محلی به محل دیگر فراهم نگردد.

یاد آوری : نقشه های ارائه شده توسط متقاضی باید قبل از هر اقدامی به تائید دامپزشکی برسد.

نقشه و جایگاه باید توسط متقاضی به نحوی ارایه گردد که علاوه بر تامین میزان فضاهای لازم شامل تاسیسات اصلی و جنبی با مشخصات ذیل باشد:

الف – تاسیسات اصلی :

۱- محل نگهداری تا یک ماهگی ( مهد جوجه ) :

به محلی اطلاق می گردد که جوجه ها پس از تولد به آنجا منتقل و بمدت حداقل ۳۰ روز در این محل نگهداری شده تا پس از جذب کیسه زرده و واکسیناسیون به محل جایگاه جوجه انتقال یابند.

یاد آوری : بمنظور کنترل دما و رطوبت ، نصب دما سنج و رطوبت سنج در ارتفاع مناسب به تعداد کافی ضروریست.

۲- جایگاه نگهداری جوجه ( یک تا سه ماهه )

به محلی اطلاق می شود که جوجه از یک ماهگی تا سه ماهگی در آن نگهداری می شود و باید کلیه ضوابط بهداشتی منجمله میزان رطوبت، نور، دما، تصفیه هوا،پاک سازی ظروف آبخوری و دانخوری و … در آن رعایت گردد که شامل:

 

۱-۲- جایگاه مسقف :

۱-۱-۲- محیط این جایگاه باید به گونه ای طراحی گردد که کاملاً بهداشتی و قابل شستشو و ضد عفونی کردن و مطابق نیاز فیزیولوژیک حیوان باشد به نحویکه موجب پیشگیری از انتقال عفونتها و هر گونه آلودگی و صدمات وارده به شتر مرغ گردد.

۲-۱-۲- این جایگاه بایستی براحتی قابل تردد و به صورتی طراحی شود که دارای نور کافی، آفتابگیر و فاقد کوران باشد.

۳-۱-۲- دارای برخی از پوشش ها جهت ایجاد محافظت در برابر آب و هوای سرد و شرایط مخاطره آمیز دیگر باشد.

۴-۱-۲- بستر باید همواره خشک و غیره لغزنده باشد و تعبیه یک محل شنی جهت حمام شن پرندگان در آن توصیه می گردد.

یاد آوری۲ : جهت رشد متعادل جوجه ها ایجاد فضا و تجهیزات مناسب برای جلوگیری از سرد شدن بیش از حد محیط بخصوص در سنین اولیه بسیار ضروری است.

 یاد اوری ۲ : پوشش محوطه نباید حاوی قطعات کوچکی مثل سیم، میخ، چوب و پلاستیک باشد زیرا این اشیاء توسط جوجه ها بلعیده شده و سبب انباشتگی میشود

 

۲-۲- گردشگاه :

حرکت و دویدن جوجه های شتر مرغ از اهمیت زیادی برخوردار است . تحرک باعث تقویت استخوان ها و رشد ماهیچه ها و انگشتان پا می گردد. ایجاد گردشگاه نه تنها باعث کاهش استرس در جوجه ها می گردد بلکه از دفرمه شدن پا ( که در شتر مرغ بسیار اهمیت دارد ) وسایر اختلالات فیزیولوژیک جلوگیری می نماید.

این جایگاه نیز باید براحتی برای پرنده قابل تردد وبستر آن همواره خشک و غیره لغزنده باشد.

 

۳- جایگاه نگهداری پرندگان با سن بیشتر از سه ماه :

جایگاه مسقف و گردشگاه برای شتر مرغ مولد و پرواری در سنین مختلف بسته به هدف پرورش دارای طراحی متفاوت بوده و شرایط زیر در آن ها باید رعایت گردد :

۱-۳- جایگاه مسقف :

محیط این جایگاه باید به گونه ای طراحی گردد که کاملاً بهداشتی و قابل شستشو و ضد عفونی کردن و مطابق نیاز فیزیولوژیک حیوان باشد به نحویکه موجب پیشگیری از انتقال عفونتها و هر گونه آلوگی و صدمات وارده به شتر مرغ شود.

۲-۱-۳- این جایگاه بایستی براحتی قابل تردد و به صورتی طراحی شود که دارای نور کافی و آفتابگیر بوده و فاقد کوران باشد.

۳-۱-۳- دارای برخی از پوششها جهت ایجاد محافظت در برابر آب و هوای سرد و شرایط مخاطره آمیز دیگر باشد.

۴-۱-۳- بستر باید همواره خشک و غیره لغزنده باشد و تعبیه یک محل شنی جهت حمام شن پرندگان ر آن توصیه می گردد.

 

۲-۳- گردشگاه :

این جایگاه نیز باید براحتی برای پرنده قابل تردد و بستر آن همواره خشک و غیره لغزنده باشد.

 

۴- آبخوری و دانخوری :

طراحی آبخوری ها و دانخوری ها باید به گونه ای باشد که در دسترس پرنده بوده، به آسانی تمیز شده و قابل شستشو و ضد عفونی کردن و فاقد لبه ها و یا گوشه های تیز باشند تا به پرنده آسیب نرسد و در مسیر دویدن پرنده قرار نگیرند. ارتفاع آبخوری و دانخوری باید متناسب با قد پرنده بوده تا پرنده داخل آنها نرود و قرار دادن سقف مناسب در بالای دانخوریها توصیه میگردد.

 

۵- کارخانه جوجه کشی :

الف- کارخانه جوجه کشی وابسته به مزرعه شتر مرغ مولد باید دارای شرایط زیر باشد :

  1. ظرفیت آن متناسب با ظرفیت تولیدی واحد باشد.
  2. سالن نصب ماشین های جوجه کشی باید به نحوی ساخته شود که عوامل محیطی مانند حرارت، رطوبت، تهویه ونور قابل کنترل باشد.
  3. محل تحویل گیری تخم شترمرغ، محل دود دادن، ستر وهچر و سایر موارد دارای مسیر یکطرفه باشد.
  4. تمام مکانها و تجهیزات باید قابل شستشو و ضد عفونی باشند.

تبصره ۱ : محل جوجه کشی وابسته باید به نحوی انتخاب شود که جهت وزش باید از محل جوجه کشی به سمت محل پرورش باشد.

تبصره ۲- واحد های جوجه کشی وابسته موظفند صرفاً تخمهای نطفه دار مزرعه خود را خوابانده و هچ نمایند.

کارخانه جوجه کشی وابسته : به واحدی اطلاق می گردد که دامدار موظف به جوجه کشی تخمهای تولیدی مزرعه خود بوده و اجازه ارائه خدمات به سایر مراکز پرورش شتر مرغ را ندارد.

ب- کارخانه جوجه کشی مستقل ( فاقد شتر مرغ مولد و پرواری ):

کلیه ضوابط مربوط به کارخانه جوجه کشی وابسته برای این واحد ها نیز لازم الاجرا بوده با این تفاوت که رعایت فاصله به مشابه کارخانه جوجه کشی مرغ می باشد.

کارخانه جوجه کشی مستقل : به واحدی اطلاق می گردد که در آن خدمات جوجه کشی بطور عمومی به کلیه مزارع پرورش شتر مرغ ارائه گردد.

۶- قرنطینه

به منظور جلو گیری از خسارت ناشی از ابتلا و شیوع بیماریها در واحد ، احداث قرنطینه با رعایت فاصله مناسب مندرج در این دستور العمل ضروری می باشد تا پرندگان تازه وارد به مدت تعیین شده ( حداقل ۶ هفته ) در این محل نگهداری و کلیه اقدامات بهداشتی در مورد آنها اعمال و پس از اطمینان از سلامتی و کاهش خطر انتقال بیماری به واحد منتقل شوند. این تاسیسات دارای بخش های لازم جهت استراحت پرنده و انجام عملیات بهداشتی می باشد که شرایط زیر جهت احداث آن باید رعایت گردد.

۱-۶- جایگاه قرنطینه بایستی کاملاً از بقیه تاسیسات جدا و حداقل فاصله ۲۰ متر را از سایر تاسیسات رعایت نماید ولی ارج است در بیشترین فاصله ممکن از سایر تاسیسات احداث شود.

۲-۶- محل قرنطینه باید در محلی استقرار یابد که امکان انتقال بیماری توسط باد از سمت قرنطینه به طرف مزرعه نباشد.

 

۷- جایگاه نگهداری و مراقبت از پرندگان بیمار ( بیمارستان ) :

ایجاد محلی به عنوان بیمارستان در واحد الزامی است. که شامل دو قسمت مجزا برای بالغین و سنین پایین تر می باشد.

طراحی بایستی طوری انجام گیرد که تفکیک بالغین با پرندگان زیر سه ماه براحتی انجام گیرد. این مکان به دلیل اینکه پرندگان مظنون یا بیمار بایستی به دور از گله و در بیمارستان نگهداری شود کلاً از بقیه واحد جدا می باشد.

 

۸- اتاق کالبد گشایی ، کوره لاشه سوز و چاه دفن تلفات :

نزدیک به هم و غیر قابل دسترس حیوانات باشند و با در نظر گرفتن جهت وزش باد در دور ترین نقطه مزرعه احداث گردند بنحوی که در بهداشت منطقه و واحد پرورش شتر مرغ تاثیر منفی نداشته ضمناً قابل شستشو، پاک سازی و ضد عفونی کامل باشند.

 

۹- حوضچه های ضد عفونی :

حوضچه های ضد عفونی باید در محل هایی قرار گیرند که احتمال آلودگی ناشی از هر گونه رفت و آمد را به حداقل برسانند حوضچه ها بایستی در کلیه مبادی ورودی و خروجی واحد، جایگاهها ، انبارها، کارخانه تهیه خوراک و جوجه کشی تعبیه شود.

۱۰ – حصار :

وجود حصار در اطراف مجموعه به منظور جلو گیری از ورود حیوانات و افراد متفرقه الزامیست.

یاد آوری ۱ : پساب و فاضلاب واحد پرورش شتر مرغ به فضای بیرون و از جمله زمین کشاورزی ارتباط نداشته باشد. مسیر هدایت فاضلاب باید دارای پوشش مناسب و قابل کنترل باشد.

یادآوری ۲ : محوطه پرورش شتر مرغ ( بین سالن ها و اطراف سالن های پرورش ) تا شعاع یک متری میبایست قابل شستو و ضد عفونی کردن و شعله دادن باشد.

یاد آوری ۳ : محوطه پرورش شتر مرغ میبایست فاقد نقاط کور بوده و قابل کنترل باشد و از هر گونه تأسیسات اضافی و ضایعات ( وسایل مستعمل و فرسوده ) عاری باشد.

یاد آوری ۴ : کف سالنها و تأسیسات از سطح زمین محوطه بیرونی بمنظور جلو گیری از نفوذ آب و رطوبت و عوارض ناشی از نفوذ آب بالاتر قرار گیرد.

یاد آوری ۵ : لازم است اتاق مناسب جهت ضد عفونی اقلام مورد نیاز واحد در مبداء ورودی در نظر گرفته شود.

یاد آوری ۶ : کلیه تاسیسات اعم از اصلی وجنبی و تجهیزات مورد استفاده باید قابل شستشو و ضد عفونی باشند.

یاد آوری ۷ : لازم است لوازم مناسب جهت ضد عفونی از قبیل سمپاش ، شعله افکن و غیره پیش بینی شود.

ب – تاسیسات جنبی : شامل موارد ذیل می باشد :

۱-اتاق خدمات ( اتاق سرویس ) :

برای هر سالن پرورش باید اتاق سرویس جهت نصب مخزن آب به منظور مصرف دارو در آب آشامیدنی ، اقدامات کنترلی گله و سایر تجهیزات در محل مناسب در نظر گرفته شود.

۲-انبار :

۱-۲- انبار نگهداری مواد غدایی :

 نبار باید از نظر میزان رطوبت ، دما و وضعیت پالت بندی مناسب بوده و فاصله پالت ها از دیوار رعایت و شرایط مطلوب جهت مبارزه با حیوانات جونده ، موذی و حشرات فراهم شده باشد. همچنین کف ، دیوار و سقف از جنس مناسب ، قابل شستشو و ضد عفونی کردن باشد. و محل استقرار انبار خوراک باید در مجاورت درب ورودی در نظر گرفته شود.

 

۲-۲- انبار دارو و واکسن :

در مکان مناسب احداث و باید مجهز به امکانات لازم جهت نگهداری دارو و واکسن باشد.

 

۳-۲- انبار لوازم :

در مکان مناسب استقرار یافته و در آن لوازم و وسایل مصرفی نگهداری میشود.

تبصره : انبار ها باید به صورتی ساخته شوند که قابل شستشو و ضد عفونی باشند.

۳- اتاق کارگران و کارکنان :

خانه های کارگری در محتی احداث شوند که کارگران امکان ورود مستقیم به داخل فارم وجود نداشته و در برنامه سر کشی ضمن رعایت کلیه اصول ایمنی زیستی ( دوش ، تعویض لباس و …. ) بایستی از قسمت نگهداری جوانترها به طرف بالغین و از سمت پرندگان سالم به طرف پرندگان مریض تردد نمایند.

۴- رختکن :

رختکن باید در موقعیتی طراحی گردد که کارگران و بازدید کنندگان فقط پس از ورود و پوشیدن لباس کار وارد قسمت های مربوطه شوند. ( در این مکان ها دوش باید تعبیه گردد تا بسته به شرایط در صورت لزوم دوش گرفته شود).

تبصره ۱ : نصب روشویی برای شستن دست ها و تعبیه حوضچه ضد عفونی چکمه ها لازم می باشد.

تبصره ۲ : پیش بینی جایگاه کمد به تعداد مناسب برای لباس های کار و لباس شخصی لازم می باشد.

۵- سرویسهای بهداشتی :

احداث سرویسهای بهداشتی متناسب با تعداد پرسنل قبل از رختکن ها ضرورت دارد.

۶– مخازن سوخت :

واحد پرورش جوجه شتر مرغ باید دارای مخازن کافی سوخت و با ظرفیت مناسب باشد و مخازن مذکور در جوار دیوار در نزدیکترین مکان به درب ورودی احداث شود به نحوی که جهت تخلیه سوخت نیاز به ورود وسیله نقلیه به داخل فارم نباشد.

فاصله مناسب بین منابع تأمین سوخت و آب مصرفی در واحد های پرورش شتر مرغ بمنظور جلو گیری از نشت مواد سوختی به شبکه آب رسانی رعایت گردد.

 

۷– مخازن ذخیره آب :

آب مصرفی در واحد باید شرایط آب آشامیدنی را دارا بوده و با فشار مناسب در تمام محل های مورد نیاز در دسترس باشد. ارج است امکانات کافی جهت ذخیره و استفاده از آب برای کل واحد در مواقع ضروری مهیا باشد.

تبصره : این مخازن ( هوائی و زمینی ) در واحد غیر قابل نفوذ و قابل لایروبی (شستشو) ضد عفونی و کنترل باشد.

 

۸- چاه فاضلاب :

در موقعیت مناسب و فاصله لازم از منابع آب و شبکه آبرسانی احداث شود و سیستم جمع آوری و هدایت فاضلاب باید به شکلی باشد که فاضلاب از قسمت تاسیسات اصلی در مسیر بسته با شیب مناسب به سمت چاه فاضلاب هدایت شود.

 

۹- سیستم برق رسانی :

واحد های پرورش شتر مرغ میبایست دارای سیستم برق رسانی کافی جهت سالن ها و سایر تأسیسات باشد ضمناً موتور برق اضطراری در واحد های سراسری برق رسانی استفاده میکنند نیز ضروری است.

 

۱۰- پارکینگ :

احداث پارکینگ در خارج از محوطه پرورش شتر مرغ و بمنظور جلو گیری از ورود خودروهای متفرقه ضروریست. کف پارکینگ آسفالت و شیب آن به سمت مخالف واحد باشد.

 

۱۱- کارواش

احداث مکانی با امکانات و تجهیزات مناسب برای شستشو و ضد عفونی کامیون ها لازم می باشد. شیب این قسمت نیز باید به سمت مخالف واحد باشد.

 

۱۲- محوطه سازی :

در داخل واحد مسیرهای تردد و عبور و مرور از پوشش مناسبی برخوردار بوده و به گونه ای باشد که امکان نظافت و ضد عفونی فراهم باشد.

۴ – فواصل

الف – فواصل با انواع دامداری و عوارض طبیعی و تاسیساتی و مناطق مسکونی

فواصل مورد نظر بر اساس ضوابط نظام دامداری ، در رابطه با انواع دام همسان با دام و با انواع طیور همسان با طیور و با عوارض طبیعی و تاسیساتی و مناطق مسکونی به مشابه دام یا طیور بدون در نظر گرفتن تعدیل فواصل محاسبه می گردد.

فاصله واحد پرورش شتر مرغ پرواری با کشتارگاه شتر مرغ ۱۰۰۰ متر و فاصله واحد پرورش شتر مرغ مولد و جوجه کشی شتر مرغ با کشتارگاه شتر مرغ ۱۵۰۰ تعیین می شود که در صورت عوارض طبیعی مشمول ۲۰ درصد تخفیف فاصله می گردد.

ب – فواصل داخلی واحد

– رعایت فاصله بین مهد جوجه با محل پرورش جوجه لازم نمی باشد.

– از تولد تا یک ماهگی ( مهد جوجه ) و از یک ماهگی تا سه ماهگی (پرورش جوجه) فاصله با جوجه کشی ۳۰ متر و با گله مولد ۵۰ متر

– از سه ماهگی تا پروار در مجاورت یکدیگر بلامانع است.

– فاصله پرواربندی با مولد ۳۰ متر و با جوجه کشی ۳۰ متر

– فاصله واحد جوجه کشی با مولد ۶۰ متر تعیین می شود که محل استقرار می بایستی به نحوی باشد که حداقل تردد با مزرعه را داشته و جهت وزش باد از جایگاه های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری به طرف جوجه کشی نباشد.

– فاصله جوجه کشی از درب ورودی ۲۰ متر و فاصله محل پرورش مولدین از درب ورودی ۱۵ متر تعیین می شود.

– فاصله بیمارستان و قرنطینه با کلیه جایگاه های پرورش و تولید می بایستی حداقل ۴۰ متر در نظر گرفته شود.

 

ب – ظوابط و مقررات صدور پروانه واحد های پرورش شتر مرغ مولد و پرواری

( تاسیس و بهره برداری )

صدور پروانه بهداشتی تأسیس و بهره برداری منوط به رعایت ضوابط فنی بهداشتی (فوق) و سایر شرایط بهداشتی منجمله مدیریت بهینه تولید GMP ، امنیت زیستی BIOSECURITY و ارائه نقشه برای بخش های مختلف مزرعه براساس این دستورالعمل می باشد.

– مدارک لازم جهت صدور پروانه بهداشتی تاسیس :

مدارک مورد نیاز از جمله مدارک مالکیت و مدارک مربوط به تامین آب و برق و … و همچنین فرم بازدید این مراکز مطابق ضوابط و مقررات مندرج در کتاب نظام دامداری و دستورالعملهای ابلاغی طی بخشنامه شماره ۲۴۴۶۷ مورخ ۱۸/ ۵/۸۴ می باشد.

– مدارک لازم صدور پروانه بهداشتی بهره برداری :

متقاضیانی که در موعد مقرر و برابر ضوابط نسبت به تاسیس واحد خود اقدام کرده باشند با تکمیل و ارائه مدارک زیر پروانه بهره برداری دریافت خواهند کرد:

۱- درخواست : کلیه متقاضیان دریافت پروانه بهداشتی بهره برداری باید تقاضای خود را به اداره کل دامپزشکی استان مربوط ارائه و به ثبت برسانند.

۲- اصل پروانه بهداشتی تاسیس صادره

۳- اصل مدارک مالکیت مطابق ضوابط نظام دامداری

۴- تکمیل فرم بازدید از مزرعه برای صدور یا تمدید پروانه بهره برداری توسط اداره کل دامپزشکی استان مربوط.

۵– ارائه نتایج آزمایشات آب مصرفی که باید مطابق ضوابط اعلام شده در این دستورالعمل و استاندارد آب آشامیدنی باشد

یاد آوری : آزمایشات شیمیایی آب آشامیدنی فارم حداقل بطور سالیانه و آزمایشات میکروبی آن هر شش ماه یکبار به جهت رفع نقایص انجام پذیرد.

۶– ارائه کارت بهداشتی معتبر کلیه کارگران شاغل

۷– ارائه یک نسخه از قرار داد استخدام مسئول فنی بهداشتی

مسئول فنی بهداشتی : به شخص واجد شرایطی اطلاق میشود که با اخذ پروانه مربوط از سازمان و ادارات تابعه ، وطیفه کنترل بهداشتی را در واحدهای موضوع این دستورالعمل مطابق شرح وظایف ابلاغی از سوی سازمان دامپزشکی بر عهده دارد.

۸– ارائه نقشه های کلی و تفکیکی تاسیسات و تجهیزات موجود مزرعه تایید شده توسط اداره کل دامپزشکی استان

ج- ضوابط و مقررات صدور پروانه بهداشتی بهره برداری واحدهای موجود

کلیه ضوابط تاسیس و بهره برداری در خصوص واحدهای موجود نیز لازم الاجرا می 

  • علیرضا گ

بلدرچین

بلدرچین

بلدرچین

از لحاظ جانورشناسی بلدرچین به راسته مرغان، خانواده قرقاول ، زیر خانواده مرغان مزرعه و گونه بلدرچین تعلق دارد. در حالت کلی دوگونه بلدرچین ژاپنی و اروپائی بسیار مورد توجه هستند که میان این دو گونه رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد. بلدرچینهای ژاپنی بیشتر در جزایر ژاپن پراکنده هستند و نوع وحشی این پرنده به صورت جفت در تابستان در شمال و در زمستان در نواحی جنوبی جزیره زندگی می کنند در حالیکه بلدرچینهای اروپائی از گسترش وسیعی در اروپا، سیبری، ایران، ترکیه، چین و مصر برخوردار هستند. با این حال شباهتهای بسیاری بین بلدرچین ژاپنی و اروپائی وجود دارد و تنها تفاوت آنها در اندازه بدن و جثه می باشد به گونه ای که بلدرچین اروپائی دارای طول بدن ۱۸ سانتیمتر و بلدرچین ژاپنی دارای طول بدن ۱۵ سانت می باشد.

ویژگیهای عمومی بلدرچین

به طور کلی بلدرچینها پرندگانی پرطاقت، نیرومند و مقاوم می باشند و می توانند در گستره وسیعی از مناطق با آب و هواهای گوناگون رشد و تولید مثل نمایند که این توانائی ناشی از قدرت سازگاری بالای آنها با شرایط گوناگون محیطی می باشد.

بلدرچین دارای مقاومت خوبی نسبت به شرایط نامساعد محیطی بوده و در محیطهای مختلف به راحتی سازگار می گردند. این پرندگان سریعاٌ رشد می کنند بطوریکه سن بلوغ در این پرندگان پائین بوده و در سن ۱/۵ تا ۲  ماهگی به بلوغ کامل جنسی می رسند که در این هنگام وزن پرنده نر به ۱۵۰ -۱۲۰ گرم و ماده ها به ۱۸۰ – ۱۵۰ گرم می رسد. ( وزن پرنده بسته به نوع، نژاد و نوع سیستم پرورش می تواند متفاوت از اعداد ارائه شده باشد.)

این پرنده پس از رسیدن به سن بلوغ به مدت حدود ۶- ۴ ماه تخمگذاری خواهد کرد که متوسط تخمگذاری در این مدت حدود ۱۰۰ عدد تخم خواهد بود که از این تعداد حدود ۷۵- ۷۰ درصد به جوجه تبدیل خواهند شد.

جوجه های بدست آمده از گله مادر پس از گذشت ۴۵ -۳۵ روز به وزن کشتار می رسند و در این هنگام وزن متوسط لاشه در آنها می تواند بسته به نوع و نژاد از ۱۴۰ گرم الی ۲۲۰ گرم متغیر باشد.
در یک جمع بندی ساده می توان نتیجه گرفت که مجموع عواملی نظیر: سن بلوغ پائین، سن کشتار مناسب، کیفیت مطلوب گوشت، هزینه های ثابت و جاری مناسب در مقایسه با دیگر شاخه های دامپروری و همچنین مقاومت بالای پرنده به شرایط نامساعد محیطی، پرورش بلدرچین را تبدیل به صنعتی سودآور نموده که امروزه مورد توجه بسیاری از پرورش دهندگان در سراسر جهان قراردارد.

میزان تخمگذاری در بلدرچینها بالا و در حدود ۲۵۰ عدد در هر سال می باشد. بلدرچین ماده د رسن ۶۰ -۵۰ روزگی به اوج تولید تخم می رسند. متداولترین نژاد در پرورش صنعتی این پرنده نژاد کوترنیکس ژاپنی (COTURNIX) می باشد که در سال حدود ۲۰۰ تخم گذاشته و در سن ۴۰ روزگی نیز به وزن کشتار ۲۵۰ گرم می رسند.

از لحاظ ظاهری بلدرچین ماده درشت جثه تر از بلدرچین نر بوده و پرهای سینه اش نیز خالدار می باشند در حالیکه بلدرچین نر دارای پرهای سینه ای به رنگ قهوه ای می باشد.

سیستمهای رایج پرورشی

پرورش بلدرچین عموماٌ بصورت بسته و بدون چراگاه بوده و در این حالت پرورش مادرها در پن های مخصوص و پرندگان گوشتی ها در قفس انجام می گیرد و به طور کلی مناسبترین و سودآورترین حالت جهت پرورش این پرنده احداث مزرعه ای کامل و دارای قسمتهای زیر می باشد:

۱- قسمت پرورش گله مادر

۲- جوجه کشی

۳- پرورش گله گوشتی

۴- کشتار و بسته بندی

سیستم فوق به شما این امکان را می دهد که بهترین کنترل را بر روی عوامل گوناگون موثر بر کیفیت و کمیت تولید داشته باشید و در نتیجه سودآوری بیشتر را برای پرورش دهنده تضمین گردد.
جهت پرورش بلدرچین روشهای گوناگونی وجود دارد که بنا به نوع آب و هوا، نوع مدیریت و مکان اجرای پروژه می توان به یکی از این روشها عمل نمود.

متمرکزترین حالت جهت پرورش این پرنده استفاده از قفسهای ویژه پرورش برای مادرها و پرندگان پرواری می باشد. حسن این روش در این است که کنترل بلدرچینهای حساس خصوصاٌ در مواقع بروز استرس و ترس راحت تر می باشد.

جهت پرورش پرندگان گوشتی می توان از قفسهائی به ابعاد ۱۰۰ * ۴۰ سانتیمتر و ارتفاعی در حدود ۱۶ – ۱۵ سانت استفاده کرد که معمولاٌ ۱۷۰ – ۱۴۰ قطعه جوجه را در سنین یک تا دو هفتگی می توان در چنین قفسهائی نگهداری کرد.

معمولاٌ می توان بلدرچینها را در سنین ۴ -۳ هفتگی در قفسهائی ۸ -۷ طبقه که بر روی هم استقرار یافته اند انتقال داد. همچنین جهت بسترسازی مناسب، کف قفسها را در هفته اول با کاغذ یا مقوای نازک می پوشانیم و در چند روز اول غذا را بر روی کاغذ پخش می کنیم و سپس از طریق دانخوریهای ویژه که در جلوی قفسها نصب شده اند جهت تغذیه استفاده می کنیم.

جهت تامین آب مورد نیاز می توان از آبخوریهای نیپل استفاده نمود ( یا آبخوریهای ناودانی با دهانه بسیار تنگ). پس از گذشت ۴۵ -۴۰ روز می توان بلدرچینهای پروار شده را به کشتارگاه انتقال داد.
همچنین جهت پرورش گله مادر می توان بخشی از جوجه های تولیدی را که از لحاظ داشتن خصوصیات تولیدی مناسبتر از بقیه به نظر می رسند جدا و بوسیله شماره های ویژه ای علامت گذاری نمود، سپس در سن ۶ هفتگی پرندگان مذکور را به قفسهای مخصوص تخمگذاری انتقال می دهیم که این قفسها معمولاٌ دارای ابعادی در حدود ۱۵ * ۱۵ سانتیمتر (برای هر پرنده) و ارتفاع ۱۵- ۱۳ سانت می باشند. البته هنگامیکه تولید تخم بارور مدنظر باشد می توان از قفسهائی به ابعاد ۲۵ -۱۵ سانت برای هر قطعه پرنده استفاده نمود به عبارتی بهتر است به  ازای هر قطعه پرنده تخمگذار ۱۵*۲۵ سانتیمر در نظر گرفته شود، که در این حالت پرندگان را با نسبت نر به ماده ۱ به ۳ پرورش می دهند.

به طور کلی و صرفنظر از نوع سیستم پرورش، جهت نیل به حداکثر بازدهی بایستی موارد زیر را در نظر داشت:

– اجتناب از هرگونه حمل و نقل بی مورد

– فراهم نمودن محیطی آرام و دور از استرس

– اعمال برنامه کاهش تدریجی دما

– تامین نور کافی و استفاده از برنامه نوری مناسب

– استفاده از جیره های بالانس شده و با کیفیت

– رعایت کلیه اصول بهداشتی

روش تعیین جنسیت

تشخیص جنسیت بلدرچینها در ۳ هفته اول زندگی بسیار مشکل و توام با خطای زیاد است ولی بعد از سه هفتگی شناسائی به طور واضح امکان پذیر می باشد، بدین صورت که در بلدرچینهای نر، پرهای گردن قهوه ای و پرهای سینه قرمز مایل به قهوه ای روشن (حنائی) بوده در حالیکه در بلدرچین ماده پرهای گردن و سینه روشن و با لکه های سیاه رنگ به شکل نقطه ها یا نوارهائی ظاهر می شوند.

تعیین جنسیت بلدرچین

روش دیگر تشخیص این است که، بلدرچینهای نر دارای غده ای در کلواک است که به اندازه تقریبی یک فندق در قسمت بالای کلواک قرار دارد و در اثر فشار و تحریک کف سفیدی از آن ترشح می شود که نباید با ترشح اسپرم اشتباه گرفته شود. البته روشهای دیگری جهت تفکیک جنس نر و ماده با بالای ۹۰ درصد اطمینان وجود دارد که نیازمند تبحر و تجربه خاصی می باشد.

بلدرچین و جوجه بلدرچین

انتخاب گله های مادر

مناسبترین پیشنهاد جهت تشکیل گله های مادری و بدست آوردن تخمهائی با درصد نطفه داری بالا استفاده از ترکیب گله ۱ نر به ازای هر ۶- ۳ ماده می باشد که در این حالت بیشترین احتمال جهت تولید تخمهائی با نطفه داری مناسب وجود دارد.

در هنگام شروع کار می توان از سه روش معمول جهت تشکیل گله استفاده کرد که عبارت اند از:

۱- خرید تخمهای نطفه دار و جوجه کشی در سایت

۲- خرید جوجه های مادر یکروزه

۳- خرید نیمچه های آماده تخمگذاری

بایستی توجه داشت که هرکدام از موارد بالا دارای نقاط ضعف و قوت خاص خود هستند و انتخاب یکی از آنها برای شروع کار منوط به در نظر گرفتن عوامل گوناگونی است.

به طور مثال در موارد ۱ و ۲ با اینکه میزان سرمایه اولیه مورد نیاز کمتر از حالت سوم می باشد اما تنها هنگامی پیشنهاد می گردد که شما بعنوان یک پرورش دهنده داری تجربه کافی در جوجه کشی و پرورش جوجه یکروزه باشد که در غیر اینصورت با مشکلات جدی در کار مواجه خواهید شد.
و اما در حالت سوم با وجود اینکه در ابتدای کار شما نیاز به سرمایه گذاری بیشتری جهت خرید پرندگان مادر دارید، اما ریسک کمتر و مدت زمان سریعتری که برای رسیدن به تولید صرف می شود امکان بهره برداری سریعتر را به شما خواهد داد.

حال صرفنظر از روشهای سه گانه پیشنهاد شده و اینکه کدامیک از آنها بیشتر با شرایط شما سازگار هستند باید به اساسی ترین نکته نیز اشاره کرد و آن این است که در هر حال سعی نمائید با انتخاب مناسبترین نژاد از لحاظ میزان تولید تخم، داشتن وزن کشتار بالا، دارا بودن ضریب تبدیل پائین، دارا بودن بیشترین سازگاری با اقلیم طبیعی منطقه و مقاومت مناسب نسبت به عوامل نامساعد محیطی از معتبرترین مزارع، گله ای خوب با قابلیت های ژنتیکی بالا و توانائی تولید مناسب را تشکیل دهید و مطمئن باشید که صرف هرگونه هزینه منطقی در این گام متضمن سودآوری بیشتر مجموعه شما خواهد بود.

با وجود تمامی موارد گفته شده، انتخاب مناسبترین روش جهت راه اندازی یک مزرعه منوط به بررسی کامل شرایط محیطی، فنی و اجرائی پروژه می باشد که در اینخصوص بایستی از کارشناسان خبره فن یاری گرفت.

تخم بلدرچین

تخمگذاری و تولید مثل

به کلی بلدرچینها پرندگانی با میزان تخمگذاری بالا بوده و در هر سال در حدود ۲۶۰ – ۲۵۰ تخم می گذارند که این امر در شرایط طبیعی و بدون نوردهی مصنوعی در ماه های فروردین تا شهریور اتفاق می افتد و در این شرایط تعداد تخمهای گذاشته شده برابر با ۱۰۰ -۵۰ عدد است که با اعمال برنامه های تغذیه ای مناسب و نوردهی مطلوب می تواندتا ۲۷۰ تخم در سال افزایش یابد.

کرچ شدن در بین بلدرچینهای اهلی در حد وسیعی کاهش یافته به گونه ای که این پدیده به ندرت در آنها دیده می شود.

تخم بلدرچین که در حالت طبیعی حدود ۱۰ گرم وزن دارد در حالت صنعتی به ۱۲ گرم افزایش وزن یافته است.

جهت تشکیل گروه های تولید مثلی معمولاٌ به ازا هر ۴-۳ قطعه ماده یک پرنده نر در نظر می گیرند. البته بهترین نتیجه باروری از نسبت ۱ نر به ۱ماده بدست می آید ولی در شرایط صنعتی عملاٌ نسبت ۱ به ۳ اجرا می گردد.

جفتگیری بلدرچین از سن ۶ هفتگی آغاز و در زمان ۴ هفته اول پس از بلوغ درصد باروری به حدود ۱۰۰-۹۰ % بالغ می گردد. این روند د ر۸ ماهگی به ۸۰ % و پس از گذشت ۱۱-۹ ماه به ۷۰-۶۰% می رسد.
پس از هر بار جفتگیری، بلدرچینهای ماده به مدت ۶-۵ روز و گاهی حتی تا ۱۲-۱۰ روز تخم بارور می گذارند.

نگهداری تخمها در انبارهائی با درجه حرارت ۱۵-۱۳ درجه سانتیگراد و رطوبتی در حدود ۶۰-۵۰% و به مدت ۸ روز انجام می گیرد. البته بایستی توجه داشت که نگهداری طولانی مدت تخمها تاثیر منفی بر قابلیت جوجه درآوری آنها خواهد داشت. همچنین پیش از انبار کردن تخمها باید آنها را بوسیله گاز فرمالدئید یا اشعه ماورا بنفش ضدعفونی نمود.

قدرت جوجه درآوری تخمهای بارور بین ۸۰-۷۰% و یا به عبارتی معادل ۷۰-۵۰% تخمهای گذاشته شده خواهدبود که البته این امر بستگی بسیار زیادی به سن پرندگان خصوصاٌ پرنده ماده، شرایط فنی و بهداشتی جوجه کشی، تغذیه و مواردی از این قبیل خواهد داشت.

دوره جوجه کشی بلدرچین به طور متوسط در حدود ۱۷ روز به طول می انجامد ولی اگر جنین رشد اولیه داشته باشد این زمان به ۱۵ روز تقلیل خواهد یافت.

حرارت داخلی در انکوباتور باید در حدود ۳۷/۸ درجه سانتیگراد و رطوبت در حدود ۶۵-۶۰ % و در هچر دما ۳۷/۵ – ۳۷/۳ و رطوبت حدود ۹۰-۸۰% تنظیم گردد ضمن اینکه چرخش تخمها نیز هر ۳- ۱ ساعت یکبار انجام می گیرد.

مکان تشخیص نطفه داری در تخمهای لکه دار و سفید متفاوت است به گونه ای که در تخمهای لکه دار امکان تشخیص رشد جنینی از روز هشتم و در تخمهای سفید در روز دوم و سوم میسر است.
جوجه های بدست آمده در حدود ۸-۷ گرم وزن دارند که البته وزن اولیه تخم نیز در این میان بسیار موثر خواهد بود.

تلفات جنینی در هنگام جوجه کشی بیشتر در ۳ روز اول انکوباسیون و یا در مدت کوتاهی پیش از تفریخ پیش می آید که این امر بستگی زیادی به تلاقی خویشاوندی، سن بالای والدین و نیز مدت طولانی انبارداری و همچنین صدمه دیدگی پوسته تخم دارد.

برنامه نوری

اعمال یک برنامه نوردهی دقیق و مناسب برای بلدچینها امری بسیار ضروری و مهم می باشد. به طور کلی بهتر است شدت نور در شروع رشد در حدود ۷۰-۶۰ lux در نظر گرفته شده و در هفته سوم به ۱۰ lux برسد و مدت روشنائی اعمال شده نیز حداقل ۱۸-۱۶ ساعت باشد.

شایان ذکر است که طبق برخی مطالعات انجام یافته گروهی از پرورش دهندگان زمان ۲۳ نوردهی را اعمال می نمایند و حتی در برخی مزارع صنعتی ایتالیا از برنامه ۲۴ نوردهی استفاده می گردد.

بایستی در نظر داشت که در هر حالت جهت دستیابی به حداکثر میزان تخم، اعمال ۱۸ -۱۶ ساعت روشنائی ضروری می باشد. همچنین جالب است بدانید بر اساس برخی گزارشها اعمال ۲۴ ساعت نوردهی سبب تسریع بلوغ جنسی می گردد در حالیکه ۱۸ -۱۶ ساعت نوردهی سبب تاخیر در بلوغ جنسی خواهد شد.
البته جهت پرورش بلدرچینهائی که تنها به خاطر تولید گوشت پرورش داده می شوند اعمال ۸ ساعت نوردهی با شدت کم نیز کافی خواهد بود.

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار یک بار حدود ساعت نه شب و بار دیگر صبح روز بعد انجام می‌شود. هنگام جمع‌آوری و حمل تخم‌های نطفه‌دار باید بسیار دقت کرد. زیرا پوسته تخم‌ها بسیار نازک است و به آسانی می‌شکند.

تخم‌ها را باید طوری در شانه‌ای مناسب و تمیز قرارداد که انتهای پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد. تخم‌هایی که برای جوجه‌کشی در نظر گرفته می‌شوند باید تمیز باشند. همچنین دارای شکل طبیعی، اندازه متوسط و پوسته خوب باشند.

نگهداری تخم‌های‌ نطفه‌دار

تخم‌های مخصوص جوجه‌کشی را نباید به مدت طولانی نگهداری کرد. بیشترین زمان ممکن برای نگهداری تخم‌ها ۵ تا ۷ روز است. در این مدت هم باید در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداری شوند. اگر تخم‌ها بیشتر از یک هفته خارج از دستگاه جوجه‌کشی نگهداری شوند، توانایی جوجه‌کشی به سرعت کم می‌شود.
در تمام مدت نگهداری تخم‌ها، باید آنها را طوری قرارداد که انتهای پهن آن به سمت بالا باشد. دمای مناسب برای نگهداری تخم‌ها در سردخانه دوازده و نیم تا پانزده و نیم درجه سانتیگراد است. همچنین رطوبت مناسب باید هفتاد و پنج تا هشتاد درصد باشد. اگر رطوبت کمتر از این مقدار باشد، رطوبت موجود در تخم بخار می‌شود. اگر هم رطوبت بیشتر از این مقدار باشد، احتمال آلودگی تخم‌ها به وسیله قارچ زیاد می‌شود.

آماده سازی تخم‌های نطفه‌دار

برای انتقال دادن تخم‌ها از سردخانه به درون دستگاه جوجه‌کشی ابتدا باید آنها را به مدت شش ساعت در دمای معمولی نگهداری کرد. سپس تخمها را درون دستگاه جوجه‌کشی قرار داد. اگر تخم‌ها را پس از بیرون آوردن از سردخانه فوراً در دستگاه جوجه‌کشی قرار بدهیم، روی پوسته تخم‌ها قطره‌های آب جمع می‌شود. یعنی تخم‌ها عرق می‌کنند. برای جلوگیری از عرق کردن تخم‌ها باید پوسته تخم کم‌کم در دمای معمولی گرم شود.

به علاوه، قبل از انتقال تخم‌ها به دستگاه جوجه‌کشی باید تخم‌هایی که دارای شکل و اندازه مناسب نیستند، کنار گذاشت. تخم‌های کثیف را باید با کاغذ سمباده یا یک پارچه پشمی زبر تمیز کرد. کار ضدعفونی تخم‌ها به وسیله گاز فرمالدئید انجام می‌شود. این گاز از واکنش بین پرمنگنات پتاسیم و فرمالین به وجود می‌آید.

انتقال به دستگاه جوجه‌کشی

طول دوره جوجه‌کشی برای بلدرچین ۱۷ تا ۱۸ روز می‌باشد. تخم‌ها از روز اول تا روز چهاردهم در دستگاه ستر قرار می‌گیرند. از روز پانزدهم تا روز هجدهم نیز در دستگاه هچر قرار داده می‌شوند. درجه حرارت دستگاه جوجه‌کشی بین ۳۷/۲ تا ۳۷/۷ درجه سانتیگراد تنظیم می‌شود. رطوبت دستگاه نیز باید ۵۸ تا ۶۰ درصد باشد.

در چهارده روز اول، تخم‌های هر دستگاه ستر باید روزی سه تا هشت بار چرخانده شوند. با این کار، از چسبیدن جنین به پوسته جلوگیری می‌شود. اما در دستگاه هچر عمل چرخاندن انجام نمی‌شود تا جنین در محل مناسب برای خارج شدن از پوسته قرار بگیرد.

باید توجه داشت که واردکردن هوای تازه در دستگاه جوجه‌کشی برای سلامت جنین‌های درون تخم‌ها بسیار مهم است.

درجه حرارت مورد نیاز

بلدرچینها در روزهای نخستین عمر به دمای حدود ۳۵ درجه سانتیگراد نیاز دارند که این دما باید به کمک منابع حرارتی مناسب تامین گردد. در سن ۷- ۶ هفتگی ۲۴- ۲۲ درجه دما مورد نیاز می باشد.
البته بسته به شرایط محیط پرورش می توان پرندگان را در حرارت ۳۶- ۳۵ درجه سانتیگراد نگهداری و به تدریج در عرض ۳ هفته به دمای ۲۴ درجه سانتیگراد پائین آورد.

بلدرچین …

پرورش بلدرچین گوشتی

پرورش بلدرچین برروی بستر و یا در قفس ممکن است انجام شود. قفس‌های مورد استفاده تا هشت طبقه ساخته می‌شوند. بلندی هر طبقه حدود بیست سانتیمتر و مساحت آن حدود۰/۵ تا ۰/۸ مترمربع است.
هر جوجه بلدرچین به حدود ۱۵۰ سانتیمتر مربع جا نیاز دارد. بنابراین در چنین قفس‌هایی سی تا چهل جوجه بلدرچین جا می‌گیرند. در یک طرف این قفس‌ها آبخوری و در طرف دیگر دان خوری‌ها قرار داده می‌شوند.

پرورش بلدرچین در قفس بهتر از بستر است، زیرا در یک فضای کم می‌توان تعداد بیشتری جوجه بلدرچین نگهداری کرد. اما در صورت استفاده از قفس باید دقت کرد. چون تعداد زیادی بلدرچین در یک جای کوچک قرار دارند، باید به طور مرتب، هوای تازه در محیط وارد شود. این کار برای کم کردن حرارت اضافی، رطوبت و گازهای زیان آور است. دمای سالن پرورش جوجه بلدرچین در روز اول باید ۳۵ درجه سانتیگراد باشد. سپس هر چهار روز یک بار، سه درجه سانتیگراد دما کم می‌شود تا به بیست و یک تا بیست و دو درجه سانتیگراد برسد. نور در سالن پرورش در دو هفته اول باید به صورت تمام وقت یعنی ۲۴ ساعته باشد. پس از آن مدت ۱۲ ساعت در روز سالن روشن خواهد بود.

بهتر است جوجه بلدرچین‌های نر و ماده به صورت جدا از هم نگهداری شوند. وقتی بلدرچین‌ها به سن دو تا سه هفتگی می‌رسند، می‌توان نر و ماده را از هم تشخیص داد. در این سن پرهای سینه نرها به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای است. ماده‌ها نیز دارای پرهای سینه‌ای به رنگ خاکستری با خال‌های سیاه هستند.

  • علیرضا گ

پرورش مرغ و جوجه به روش سنتی

مرغ بومی

پرورش طیور به وی‍ژه مرغ بومی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است. خانواده‌های روستایی وعشایری، با نگهداری تعدادی مرغ و خروس، آنها را پرورش می دادند و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها، بخشی از نیازهای افراد خانواده را برطرف می کردند. همچنین مقدار اضافی مرغ و تخم مرغ تولیدی را به شهرها برده و می فروختند.
امروزه نیز در بیش تر روستاهای کشور با کم ترین هزینه وامکانات، پرورش مرغ بومی به صورت گله‌های کوچک انجام می‌شود. هرچند این گله‌ها معمولا به علل بهداشتی، تغذیه ای و ژنتیکی تولید و بازده کمی دارند و نقش آنها در اقتصاد و تغذیه روستاییان محدود می باشد. خوشبختانه با توجه و عنایت خاصی که وزارت جهاد کشاورزی به امر حفظ و اصلاح نژادهای بومی داشته است، مراکز پشتیبانی، اصلاح نژاد و ترویج مرغ‌های بومی، زیر نظر معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی، در مناطق مختلف کشور راه اندازی گردیده و در حال حاضر بیش از دو دهه از فعالیت این مراکز می گذرد. این مراکز علاوه بر حفظ و افزایش کیفی منابع بومی، به تولید و توزیع جوجه‌های یکروزه بومی و تخم‌مرغ نطفه دار بومی می پردازند. از این رهگذر افزون بر رونق دیگر بار تولید و پرورش مرغ‌های بومی، به امر اشتغال زایی، بهبود وضع اقتصادی و تغذیه‌ای در روستا نیز کمک می‌شود.
با تهیه جوجه‌های بومی  از این مراکز و با آموختن روش های درست پرورش مرغ بومی، می توان این کار را به صورت پیشه ای درآمد زا در مناطق روستایی و عشایری کشور، گسترش و رونق داد.

دلایل اهمیت پرورش و نگهداری مرغ بومی در روستاها
۱- حفظ ذخایر پر ارزش ژنتیکی مرغ‌های بومی،‌ بهبود تغذیه روستاییان، ایجاد اشتغال و بهبود در آمد آنان.
۲- کاهش بخشی از نیاز کشور به مواد خوراکی طیور مثل ذرت، سویا، گندم، جو و… که از خارج تأمین می‌شود.
۳- مرغ بومی در برابر شرایط نامساعد زیستی و بیماری‌ها مقاومت بیشتری دارد.
۴- نگهداری مرغ بومی، با کم ترین هزینه و تنها با مصرف باقیمانده سفره و ضایعات کشاورزی میسر است.
۵- تولیدات طیور بومی به عنوان محصول ارگانیک (که بدون استفاده از دارو پرورش یافته اند) در میان مصرف کنندگان مقبولیت بیشتری دارد.مزیت پرورش مرغ بومی در بستر، نسبت به نگهداری در قفس بیشتر است.
۶- گوشت مرغ و تخم مرغ دارای ارزش غذایی زیادی بوده وتأمین کننده پروتیین حیوانی روستاییان می باشد.
۷- تهیه محل و جایگاه  برای  پرورش مرغ، برای روستاییان بسیار آسان تر از فراهم کردن محل و جایگاه برای پرورش دیگر حیوانات اهلی می باشد.
۸- در شرایط زندگی عشایری که اغلب یخچال وجود ندارد، نگهداری تخم مرغ بسیار ساده تر از سایر منابع پروتئینی است. (تخم مرغ های بی نطفه، در درجه حرارت معتدل، کیفیت خود را به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز حفظ می کنند).
۹- گوشت مرغ به خاطر سهل الهضم بودن، می تواند غذایی مناسب برای افراد کهنسال یا بیمار روستایی باشد.
۱۰- نگهداری و پرورش مرغ‌های بومی، به دلیل نیاز نداشتن به امکانات و تجهیزاتی که در پرورش مرغ‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نیز داشتن مقاومت بیش تر و سازگاری با اقلیم بومی، آسان تر است.
۱۱- خانوارهای روستایی فاقد زمین نیز، توانایی نگهداری از چند قطعه مرغ را با حداقل امکانات دارند.
۱۲- زنان و دختران روستایی به عنوان یک نیروی کار مناسب می توانند مدیریت و نگهداری از یک گله کوچک مرغ را بر عهده گیرند که درآمد جنبی حاصل از آن، در اقتصاد خانوار روستایی اهمیت زیادی دارد.
۱۳- پرورش مرغ بومی و تولیدات آن، واحد تولیدی کوچکی را به وجود می آورد  که نیاز به تکنولوژی خاصی ندارد.
۱۴- با نگهداری و پرورش طیور، خانوار روستایی به وی‍ژه کودکان، با پرندگان، بیش از پیش خو می گیرند و می تواند سرگرمی خوبی برای آنان باشد.

انتخاب نژادهای تخم گذار
از نظر ظاهری، مرغ تخم گذار، سرحال، قوی پر تحرک و بسیار پرخور است. به تدریج که میزان تخم گذاری زیاد می‌شود، رنگدانه‌های بدن، رو به کاهش میگذارد. جوجه‌های نژاد تخم گذار از ۴ تا ۶ ماهگی به تخم می‌آیند. به علاوه، جوجه خروس های این نژاد هم زودتر به بازار مصرف می رسند. حدود ۱۸ تا ۲۰ مرغ بومی تخم گذار، می تواند برای یک خانوار ۶ نفری، دست کم یک تخم مرغ به ازای هر نفر در روز تولید نماید.

برای شروع کار نگهداری و پرورش مرغ، راه‌های متفاوتی وجود دارد:
۱- استفاده از مرغ بومی تخم گذار
۲- استفاده از تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی
۳- خرید جوجه یکروزه بومی مناسب از مراکز تایید شده
۴- خرید جوجه ۱ تا ۲ ماهه و پرورش آنها (این روش، هرچند از روش های قبلی کمی گران تر است، اما مطمئن تر می‌باشد و برای بار اول پیشنهاد می‌شود)

پرورش جوجه بومی یکروزه
جوجه‌های یکروزه باید تا چند هفته اول در محلی گرم، نگهداری شوند. این محل معمولاً شامل یک منبع تولید کننده گرما و یک سرپناه می باشد که دمای لازم را برای پرورش جوجه‌ها تأمین و حفظ می کند. منبع تولید کننده گرما ممکن است برقی، گازسوز یا نفتی باشد.
بطور کلی در مورد محل نگهداری جوجه‌ها، با توجه به مناطق مختلف جغرافیایی، باید ۴ عامل؛ عایق بندی، تهویه، منبع گرم کننده و منبع خنک کننده مورد توجه قرار گیرد.
دمای محل نگهداری جوجه‌های یکروزه در ابتدا باید حدود۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی گراد باشد، با رشد و پردرآوردن، به تدریج نیاز آنها به دمای محیط کاهش می یابد و باید کم کم دما را کاهش داد، تا در ۹-۷ هفتگی به حدود ۲۲ درجه برسد.

برای رسیدن به رشد مطلوب، دسترسی به غذا در ساعات اولیه ورود جوجه‌ها اهمیت دارد. ماه اول (به ویژه هفته اول)، زمان حساس در زندگی جوجه‌ها محسوب  می‌شود. در روز اول تولد، ۱۲ تا ۲۴ ساعت نباید دان در اختیار جوجه قرار داد، چون باقیمانده زرده در بدن جوجه‌ها، برای تغذیه آنها کافی است. بعد از آن نیز در صورت امکان، ۱۲تا ۱۴ ساعت از آرد ذرت به تنهایی استفاده شود. سپس می توان از غلات یا خوراک های دیگر به صورت آردی (کوبیده شده) استفاده کرد. توصیه می‌شود به هیچ وجه از آرد گندم در هفته اول زندگی جوجه‌ها در جیره غذایی آنها استفاده نشود.
بهتر است تا حد امکان برای قوی و آماده شدن جوجه‌ها برای مراحل بعدی رشد، در۲ هفته اول از دان مخصوص جوجه‌ها با سن پایین که توسط شرکت های معتبر ارایه می‌شود و حاوی مکمل ها و ویتامین های لازم می باشد، استفاده کرد. نباید از دانه ی کامل برای جوجه‌ها در هفته اول استفاده کرد. به علاوه باید دقت کرد که در لانه و مسیر حرکت جوجه‌ها دانه سالم ریخته نشده باشد.
مهم ترین مشکل مرغداری بومی درکشور ما، زیاد بودن تعداد تلفات جوجه‌هاست که با انجام برخی اقدامات، می توان تلفات را کاهش داد.

از عوامل مهم تلفات جوجه‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
_ بیماری‌ها، مراجعه نکردن به موقع به دامپزشکی و نزدن واکسن لازم، باعث مرگ و میر جوجه‌ها می‌شود.
_ مراقبت نکردن به موقع و مناسب، از جمله عدم تهیه دان خوری وآب خوری متناسب با تعداد و سن جوجه‌ها، می تواند موجب بروزآسیب های فیزیکی به آنها شود.
_ فراهم نبودن شرایط بهداشتی جایگاه، تغذیه و آب آشامیدنی.

پرورش نیمچه بومی
در مورد پرورش نیمچه ، می توان جوجه‌های ۶ تا ۸ هفته را از مراکز مورد تأیید خریداری کرد. نگهداری این نوع گله پرورشی، آسان تر بوده و در مقایسه با پرورش جوجه یکروزه، زودتر به تولید محصول مورد نظر (تخم مرغ) دست پیدا می کنید. بطور معمول پولت ها در سن۲۰ تا ۲۴ هفتگی شروع به تخم گذاری می کنند.
حتماً پیش از سفارش و خرید جوجه، محل مورد نظر برای نگهداری آن ها باید آماده شود.
محل مورد نظر از نظر حضور حشرات، جوندگان، خزندگان و جانوران موذی بررسی و کنترل گردد.
برای هر ۱۰ جوجه، حدود یک متر مربع لازم است. برای پولت ها (بعد از سن ۸ هفتگی) حدود دو برابر این مقدار، فضا مورد نیاز می‌باشد (یعنی به ازای هر ۱۰ مرغ، حدود ۲ متر).
دست کم دوبار در هفته لانه مرغ ها  و تجهیزات آن (آب خوری، دان خوری و…) تمیز شوند.
پیش از ریختن بستر در کف لانه‌ها، از خشک بودن کف لانه اطمینان حاصل شود.
ضخامت بستر باید در زمستان بیشتر بوده و تا حد ممکن خشک باشد.

استفاده از تخم نطفه دار برای جوجه کشی
یکی دیگر از راه‌های بهره وری و پرورش مرغ بومی، تهیه تخم نطفه دار بومی از مراکز تأیید شده برای جوجه کشی می باشد. به این منظور دستگاه‌های جوجه کشی با اندازه‌ها و شکل های مختلف در بازار موجود می باشد. بهتر است برای آغاز کار و پیش از تهیه دستگاه جوجه کشی، با کارشناسان امور دام جهاد کشاورزی مشورت شود.

دلایل ساخت جایگاه برای مرغ ها
۱- محافظت آنها از باد، برف، باران، نور مستقیم خورشید و تغییرات شدید آب و هوایی
۲- کنترل روشنایی و میزان نوردهی
۳- جلوگیری از شکار شدن آنها توسط دیگر حیوانات
۴- محافظت و کنترل آسان تر جوجه‌ها
۵- جلوگیری از تغذیه آنها با غذا و آب های آلوده و کنترل غذا وآبی که به مرغ ها داده می‌شود
۷- جمع آوری راحت تر تخم مرغ ها در جایگاه و کاهش آلودگی و شکستگی آنها
۸- پیشگیری از گسترش بیماری‌ها.

شرایط جایگاه
۱- با توجه به نوع آب وهوا و امکانات روستا، جایگاه مرغ از آجر، سنگ، بلوک سیمانی و… ساخته شود.
۲- کف جایگاه باید از زمین بلندتر باشد. جنس کف آن سیمانی بوده و شیب ملایمی داشته باشد تا هم به راحتی شسته شود و هم آب در آن جمع نشود. ۳- شیب جایگاه باید به طرف پشت آن باشد.
۴- استفاده از کاه و کلش (پوشال) یا خاک اره به قطر ۵ تا ۱۵ سانتی متر در بستر جایگاه، (با توجه به فصل و دمای محیط) ضروری می باشد.
۵- دیوار و سقف جایگاه باید از موادی ساخته شده باشد که بدون هر گونه شکاف و خلل و فرجی باشد. در صورت امکان، بهتر است سیمان کاری شود.
۶- جایگاه نباید در محل بادگیر ساخته شود.
۷- جهت جایگاه باید طوری باشد که درب آن، به طرف جنوب بوده و آفتاب داخل آن بتابد.
۸- جایگاه مرغ باید طوری ساخته شود که در زمستان گرم و در تابستان خنک باشد.
۹- برای مرغ ها چوب خواب در نظر گرفته شود تا در هنگام شب روی آن استراحت کنند.

مقدار فضای لازم
در جایگاه باید فضای کافی برای مرغ ها فراهم باشد. چنانچه تعداد زیادی مرغ در یک فضای کوچک نگهداری شوند، شروع به نوک زدن همدیگر خواهند کرد و اگر پرنده ای زخمی‌شود مشکل بیش تر شده، «خود خوری» رواج پیدا می کند. جوجه‌ها نسبت به مرغ ها به فضای کم تری نیاز دارند.

فضای مناسب برای جایگاه
جوجه را تا سن ۲ ماهگی می توان در ۶ متر مربع (۳ در ۲ متر) پرورش داد.
متر مربع برای هر ۵ مرغ و خروس بالغ کافی است.

احداث فضای باز
در نظر گرفتن فضای باز در محوطه جلوی جایگاه برای مرغ ها لازم است تا بتوانند در آنجا فعالیت کنند و از هوای آزاد استفاده نمایند.
فضای باز باید با توری محصور شده باشد. بهتر است در قسمتی از آن سایه بان ساخته شود تا در روزهای بارانی مرغ ها را محافظت کند. مساحت آن معمولاً ۲ برابر مساحت لانه است و برای هر چهار مرغ، ۲ متر مربع فضای آزاد لازم است. کاشت بعضی از علوفه مثل جو و شبدر در محل گردش مرغ ها برای استفاده آنان مفید است.

محل استراحت
چون بر حسب غریزه، مرغ ها عادت دارند در جاهای بلند استراحت کنند، نصب چوب خواب در آشیانه بسیار مفید بوده و باعث می‌شود که مرغ ها از نشستن بر روی ظروف آب خوری و دان خوری خودداری کنند. در نتیجه این ظروف کم تر در معرض آلودگی به مدفوع  قرار می گیرند.
ضخامت چوب در حدود ۳ سانتی متر،
طول آن به ازای هر مرغ ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر
و ارتفاع «برای جوجه‌ها ۴۰ سانتی متر» و «برای مرغ ها، بالغ بر ۹۰ سانتی متر» می باشد.

محل تخم گذاری (لانه)
وجود محل تخم گذاری کافی، باعث افزایش تعداد و حفظ کیفیت تخم مرغ ها می‌شود. همچنین جمع آوری تخم مرغ ها راحت تر شده و آلودگی و شکستگی آنها به حداقل می رسد.
لازم است در یک قسمت جایگاه، محلی برای تخم گذاری مرغ ها در نظر گرفته شود. کف محل تخم گذاری باید پوشال بوده و طوری باشد که جمع آوری تخم ها به راحتی انجام شود.
برای هر ۴ تا ۶ مرغ تخم گذار، یک لانه برای تخم گذاری در نظر گرفته شود بطوری که هر مرغ به راحتی بتواند داخل لانه شده و از آن خارج گردد. پیشنهاد می‌شود «عرض کف لانه حدود ۳۵ سانتی متر» و «طول آن ۳۵ سانتی متر» در نظر گرفته شود. بهتر است ارتفاع لانه از زمین، حدود ۶۰ سانتی متر باشد. جنس لانه‌ها می تواند فلری یا چوبی باشد. سقف لانه محکم و شیب دار ساخته شود تا از پریدن و نشستن مرغ ها بر روی آن پیشگیری شود.

بهداشت جایگاه
جمع آوری فضولات مرغ ها از جایگاه‌ها، از شیوع بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می کند. پس لازم است هر ۷ تا۱۰ روز یک بار، فضولات درون جایگاه‌ها جمع آوری شده،  کف جایگاه تمیز شود و بستر کف جایگاه نیز تعویض گردد.
شستشو و ضدعفونی مداوم وسایل مرغداری را هرگز نباید فراموش کرد. هر ۱۰ روز یک بار باید آب خوری‌ها و دان خوری‌ها را خوب شست  و با مواد مناسب ضد عفونی کرد.
در جایگاه‌هایی که به صورت دوره‌ای در آن مرغ پرورش داده می‌شود، باید بعد از پایان دوره پرورش و خالی شدن آنها، سقف، دیوارها و کف جایگاه را ضدعفونی کرد.

جایگاه‌هایی که به طور دایمی در آنها مرغ نگهداری می‌شود، هر یک ماه تا ۴۵ روز یکبار باید ضد عفونی شوند.
برای ضد عفونی جایگاه می توان از آب آهک ۵ درصد (۵ کیلو آهک در ۱۰۰ لیتر آب) و یا محلول‌های ضد عفونی کننده موجود در داروخانه‌های دامپزشکی استفاده کرد. هنگام استفاده از این محلول ها باید به دستور تهیه و مصرف آنها توجه شود.
هرگز به طور مداوم نباید از یک ماده ضد عفونی استفاده کرد. مواد ضد عفونی کننده باید از دسترس کودکان دور نگه داشته شود وحتی در مسیر حرکت ماکیان و دام ها نیز قرار نگیرد.

تغذیه مرغ بومی
کلیه احتیاجات مرغ‌های بومی روستاها، تا حد امکان از همان منابع موجود در روستا یا منطقه تأمین خواهد شد. چنانچه در منطقه، موادی موجود باشد که؛
با انجام فرایندهای ساده (مانند سیلوکردن، خرد کردن و تبدیل کردن)
یا مازاد و ضایعات کارخانه‌هایی که در منطقه وجود دارد (مانند بوجاری و شالیکوبی)
و یا گیاهان غیر مثمر جهت تکمیل دان بتواند مورد استفاده تغذیه مرغ بومی قرار گیرد، در تغذیه آنها گنجانیده خواهد شد. به طور کلی هدف اصلی از جیره غذایی مرغ‌های بومی، استفاده از منابع داخل روستا (بدون استفاده از نهاده‌های دامی وارداتی) می باشد.یکی از خصوصیات برجسته مرغ‌ها بومی عادت داشتن به شرایط تغذیه ای در روستا است. این مرغ‌ها می توانند ۳۰ تا ۴۰ درصد غذای خودشان را از طریق چرای آزاد و بقیه آن را با غذای دستی تأمین کنند.
برای اینکه مرغ بومی تولید خوبی داشته باشد، باید تغذیه مناسب همراه با تأمین نیازهای غذایی انجام گیرد. خوراک مرغ بومی متشکل از ضایعات کشاورزی، اضافه و دور ریز غذای روستاییان، پسچرعلوفه و سبزیجات و جانداران ریز مانند بعضی از کرم ها و حشرات می باشد که می توان با اضافه کردن مقداری مکمل غذایی، کیفیت غذایی آنان را بالا برد.
دانه‌های شکسته و نامرغوب که از بوجاری گندم و جو به دست می‌آیند، سبوس گندم و برنج، تفاله‌های گیاهان زراعی، آشغال سبزی‌ها و گیاهان علوفه‌ای نیز غذای خوبی برای مرغ‌ها هستند.در ضمن نباید فراموش کرد که مرغ‌ها وخروس‌ها باید همیشه بطور یکسان تغذیه شوند. یک مرغ به وزن ۱۷۰۰ گرم، روزانه به ۱۰۰ تا ۱۱۰ گرم غذا نیاز دارد. اگر در غذای دستی مرغ به مقدار کافی کلسیم وجود نداشته باشد، در چند روز اول، از کلسیم بدن برای تشکیل تخم مرغ استفاده می کند، ولی بعد از آن پوسته تخم مرغ نازک شده و کم کم تولید تخم مرغ پایین می‌آید.
برای تأمین کلسیم مورد نیاز طیور می توان از پودر استخوان، پودر صدف، خرده‌های سنگ آهک و مواد آهکی دیگر استفاده کرد. در پرورش به صورت چرای آزاد، معمولاً مرغ ها تا حدودی کلسیم مورد نیاز خود را از خاک تأمین می کنند.امروزه غذاهای آماده که توسط شرکت ها ی معتبر خوراک دام و طیور تهیه می شوند و در داروخانه‌های دامپزشکی موجود هستند، تقریباً تمام مواد مورد نیاز ماکیان را دارا می باشند. در صورت نیاز، علاوه برغذاهای رایج در منطقه، مقداری هم از این نوع غذاها و جیره‌های آماده در اختیار طیور قرار دهید. یک جوجه مرغ تا سن یک ماهگی حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم دان آماده مصرف می‌کند.جوجه یکروزه، تا ۳ ماهگی به پروتیین بیشتری در جیره غذایی نیاز دارد تا بتواند به خوبی رشد کند.در فصل های گرم سال، برای تحریک مرغ ها به خوردن، ضمن دادن غذا در ساعات خنک شبانه روز، می‌توان با افزودن مقداری آب به خوراک، آن را به صورت اُماج در آورد. به ازای هر مرغ ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر دان خوری ناودانی و یا ۵ سانتی متر دان خوری آویز لازم است.

آب مصرفی مناسب
طیور به آب تازه و تمیز در تمام اوقات نیاز دارند. ۷۰ درصد بدن مرغ و ۶۵ درصد وزن تخم مرغ از آب تشکیل شده است.در شرایط معمولی هر ۴ مرغ در شبانه روز، یک لیتر آب مصرف می کنند. در آب و هوای گرم این مقدار بیشتر می‌شود.

در روزهای سرد سال باید مراقب یخ زدن آب خوری‌ها بود و در روزهای گرم برای خنک ماندن آب خوری‌ها، آنها را باید در زیر سایه قرار داد. کمبود آب ممکن است موجب بروز تخم مرغ خوری مرغ‌ها شود. برای هر ۵۰ قطعه مرغ، یک آب خوری کله قندی نیاز است. هر فردی که بتواند از یک چکش و اره استفاده کند، می تواند دان خوری، آب خوری و وسایل لازم دیگر را خود بسازد. با کمی دقت، حوصله و ابتکار می توان لوازم دست ساز را در حد کیفیت لوازم موجود در بازار اما با هزینه کم تر ساخت. البته آب خوری، دان خوری و لوازم مربوط به آن را می توان از مراکز فروش لوازم مرغداری یا داروخانه‌های دامپزشکی نیز تهیه کرد.

 رعایت بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها
پیشگیری، همیشه ارزان تر، مؤثرتر و راحت تر از درمان است. پیشگیری از بیماری‌ها به سه عامل؛ «بهداشت مناسب»، «مدیریت درست» و «واکسن زدن (مایه کوبی) به موقع» بستگی دارد.

چند نکته بهداشتی مهم
جوجه‌ها را نباید در لانه‌هایی که قبلاً مرغ در آن بوده قرار داد، مگر این که لانه به طور کامل تمیز و ضد عفونی شود.
ظرف های آب خوری مرغ ها و جوجه‌ها باید به طور مرتب با پارچه تمیز و آب، شسته و تمیز شود.
دان خوری باید تمیز نگه داشته شود. همچنین دانه‌هایی که با فضولات مرغ ها و جوجه‌ها مخلوط شده و یا کپک زده اند، باید دور ریخته شوند.
از ورود مرغ های بیمار به جمع مرغ های سالم باید پیگیری شود. محل نگهداری آنها باید در جایی جداگانه و دور از مرغ های سالم باشد.
لاشه مرغ ها و جوجه‌های مرده باید فوری از لانه خارج شده، سپس به همراه آهک در خاک دفن گردیده یا سوزانده شود.
از ورود طیور غریبه و یا وحشی به لانه مرغ ها باید جلوگیری شود.

بیماری‌های مهم طیور
بیماری‌ها بر اثر عوامل مختلفی از جمله باکتری‌ها، ویروس ها، انگل ها، قارچ ها،  و نیز عوامل تغذیه‌ای به وجود می‌آیند.توجه داشته باشید که در پیشگیری از بیماری‌ها باید دستورالعمل های دامپزشکی را اجرا کرد و درهنگام مشاهده مرغ های بیمار، فوری به دامپزشکی مراجعه کرد.

بیماری نیوکاسل
کی از بیماری‌های شایع در مرغ‌ها، بیماری نیوکاسل است. این بیماری از یک نوع ویروس به وجود می‌آید و باعث عفونت دستگاه تنفس، گوارش و اعصاب مرغ می‌شود. بیماری نیوکاسل واگیردار است و در بسیاری از پرندگان مانند مرغ ها و بوقلمون ها دیده می‌شود. این بیماری در کشور ما از بیماری‌های خطرناک طیور به حساب می‌آید.
نشانه‌های بیماری شامل آبریزش بینی، خرخر کردن، اشکال در تنفس و صدایی شبیه سوت کشیدن وعطسه است. به علاوه، مرغ بسیار نفس نفس می زند، با دهان باز نفس می کشد، افسرده و گوشه گیر و بی اشتها می‌شود. کم‌کم نشانه‌های عصبی مانند فلج و لرزش عضله‌ها نیز در حیوان به وجود می‌آید. بیماری نیوکاسل به سرعت (طی چند روز) به تمام مرغ ها منتقل می‌شود و می تواند باعث ابتلای تمام مرغ های یک گله شود.

پیشگیری و کنترل بیماری:
مهم ترین راه پیشگیری از بیماری و مبارزه با آن، واکسن زدن و دور نگه داشتن مرغ ها از ویروس بیماری است. برنامه واکسن زدن به جوجه‌ها باید با توجه به شرایط منطقه، نوع واکسن و طبق دستور دامپزشک باشد. هنوز برای این بیماری، راه درمان قطعی کشف نشده است. تنها با رعایت نکات بهداشتی و استفاده از واکسن می توان از آلوده شدن طیور جلوگیری کرد. در صورت دچار شدن طیور به این بیماری، برای جلوگیری از انتشار آلودگی، باید همه آن ها را از بین ببریم.هنگام شیوع بیماری نیوکاسل، با جدا سازی طیور و مراجعه به دامپزشک، می توان بیماری را کنترل کرد.

بیماری آنفلوانزای مرغی
بیماری آنفلوانزا، یک عارضه حاد خیلی عفونی و ویروسی طیور است. شدت بیماری از حالت های غیر آشکار یا خفیف تا حالت های کشنده تغییر می کند. بیماری بسیار عفونی است و در صورت عدم رعایت مسایل بهداشتی و قرنطینه‌ای، در هنگام شیوع در یک منطقه می‌تواند سریعاً از گله‌ای به گله دیگر گسترش پیدا کند. در مرغ‌های جوان، تنها مرگ ناگهانی مشخص کننده بیماری است.
در موارد دیگر علایم زیر ممکن است مشاهده شود:
پرهای پژمرده و ژولیده
افت ناگهانی در تولید تخم مرغ  یا تولید تخم مرغ های با پوسته نرم

از دست دادن اشتها و افسردگی، بی حالی و اسهال

ایجاد رنگ صورتی مایل به آبی در ریش ها و تاج ها
تورم سر، پلک ها و مفاصل پا
خروج ترشحات خونی کم رنگ از سوراخ های بینی
عدم تطابق که شامل از دست دادن توان راه رفتن و ایستادن می‌شود.
و افزایش مرگ و میر ناگهانی در گله
لازم به یادآوری است که علایم خارجی آنفلوانزای مرغی خیلی شبیه بیماری‌های دیگر طیور است.

پیشگیری از بیماری
برای کنترل شکل خفیف بیماری از یک برنامه واکسیناسیون با قرنطینه استفاده می‌شود. در صورت مشاهده علایم آنفلوانزای مرغی یا حتی موردی مشکوک، باید فوری دامپزشک محلی را مطلع سازیم تا بیماری به شکل مطلوب و سریع، کنترل شود.
پرورش دهنده مرغ باید این نکته را بداند که؛
بایستی طیور را در برابر بیماری‌های مهم مثل مارک، نیوکاسل، گامبورو، برونشیت و آبله واکسینه کند.

طیور تلف شده را فوری از لانه خارج  کرده و در محلی دور از لانه بین دو لایه آهکی دفن کرده یا بسوزاند
و بالاخره مقدار داروها و زمان دقیق خوراندن آنها را به طور دقیق رعایت نماید.

نشانه‌ها و علائمی که باید در گله جدی گرفته شود:
_ افزایش ناگهانی تلفات

_ عطسه، سرفه، له‌له زدن و ترشحات بینی
_ مدفوع آبکی (اسهال)
_ کاهش اشتها و مصرف دان
_ کاهش تولید تخم مرغ
_ تولید تخم مرغ‌های با پوسته نازک، ناصاف و بدشکل

_ تغییر رنگ تاج، ریش و پا،

_ رعشه، افتادگی بال ها، حرکت به صورت چرخشی، پیچ خوردگی سر و گردن، لنگش و عدم حرکت.

با مشاهده هریک از علایم بالا، باید مرغ (های) مبتلا را از بقیه جدا کرده ، دورتر نگهداری نموده و در اولین فرصت ممکن، به دامپزشکی اطلاع داده شود.

  • علیرضا گ

تصاویری جذاب از مراحل رشد جنین یک جوجه در تخم‌مرغ!

 

دنیای اطراف ما، پر از شگفتی است. یکی از معجزات دنیای ما، به وجود آمدن و رشد یک موجود زنده از چند سلول است. در مجموعه عکس پیش رو، مراحل روزانه رشد جنین یک جوجه و سپس سربرآوردن آن از تخم را مشاهده می کنید.

 

دنیای اطراف ما، پر از شگفتی است. یکی از معجزات دنیای ما، به وجود آمدن و رشد یک موجود زنده از چند سلول است. در مجموعه عکس پیش رو، مراحل روزانه رشد جنین یک جوجه و سپس سربرآوردن آن از تخم را مشاهده می کنید. در این عکسها مایع تخم درون یک محفظه کوچک شیشه ای قرار گرفته است.



در ادامه مراحل شکل گیری را ببینید 
  • علیرضا گ